میزان حقوق بازنشستگی زنان سرپرست خانوار کمیته امداد چقدر است؟

اهمیت حقوق بازنشستگی برای زنان سرپرست خانوار تحت پوشش کمیته امداد

حقوق بازنشستگی برای زنان سرپرست خانوار تحت پوشش کمیته امداد، نه تنها یک حمایت مالی ساده، بلکه پلی به سوی استقلال و امنیت بلندمدت است که می‌تواند چرخه فقر را در نسل‌های آینده بشکند و این زنان را از وابستگی دائمی به کمک‌های موقت رها کند. در شرایطی که بیش از یک میلیون و صد هزار زن سرپرست خانوار در ایران با چالش‌های معیشتی روبه‌رو هستند، این مستمری مادام‌العمر به عنوان ابزاری کلیدی برای توانمندسازی عمل می‌کند و در سال‌های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴، با افزایش ۴۰ درصدی مستمری مددجویان، نقش حیاتی‌تری ایفا کرده است.

نقش بازنشستگی در توانمندسازی و خروج از چرخه حمایت

وقتی کمیته امداد از سال ۱۳۸۹ پرداخت حق بیمه تأمین اجتماعی را برای زنان سرپرست خانوار بالای ۴۵ سال آغاز کرد، هدف اصلی ایجاد درآمد پایدار بود؛ حالا در ۱۴۰۴، بیش از ۶۲ هزار زن از این طرح بهره‌مند شده‌اند و ۱۷۵۲ نفر فقط در سه ماه اول سال بازنشسته تأمین اجتماعی شده‌اند. این بازنشستگی با حداقل ۱۰ سال سابقه و سن ۵۵ سال، مستمری‌ای حدود ۲.۱ تا ۳ میلیون تومان (با سابقه بیشتر تا ۵ میلیون) فراهم می‌کند که نه تنها هزینه‌های پایه مثل خوراک و مسکن را پوشش می‌دهد، بلکه زنان را از ترس سالمندی نجات می‌بخشد.

تصور کنید مادری که سال‌ها با مستمری موقت ۳.۲ میلیون تومانی برای خانواده پنج‌نفره‌اش دست و پنجه نرم می‌کند، ناگهان با مستمری مادام‌العمر تأمین اجتماعی، بتواند پس‌انداز کند یا حتی کسب‌وکار کوچکی راه بیندازد؛ این تغییر، از وابستگی به کمیته امداد به خودکفایی می‌رسد و طبق آمار، ۶۹۰ خانوار در اصفهان به تنهایی از این مسیر خارج شده‌اند. اهمیت این موضوع در این است که بازنشستگی، زنان را از حاشیه به مرکز تصمیم‌گیری خانواده می‌برد و فرزندان‌شان را از تکرار چرخه فقر نجات می‌دهد.

تأثیر بر امنیت اقتصادی و اجتماعی خانواده

در جامعه‌ای با تورم بالای ۴۰ درصدی، حقوق بازنشستگی این زنان به عنوان یک سپر محافظ عمل می‌کند؛ برای مثال، در استان تهران، ۸۴ زن سرپرست خانوار در سه ماه اول ۱۴۰۴ بازنشسته شده و حالا از مزایای درمانی رایگان و غرامت فوت بهره‌مندند. این امنیت، فشار روانی ناشی از بی‌ثباتی مالی را کاهش می‌دهد و اجازه می‌دهد زنان به جای نگرانی روزانه، روی آموزش فرزندان یا سلامت خود تمرکز کنند.

طبق برنامه ششم توسعه، توانمندسازی زنان سرپرست خانوار یکی از محورهای اصلی دولت است و بازنشستگی تأمین اجتماعی، با پوشش ۱۰۰ درصدی حق بیمه توسط کمیته (۱۲۵ هزار تومان ماهانه برای هر زن)، این هدف را محقق می‌کند. بدون این پشتوانه، بسیاری از این زنان در سالمندی به تنهایی و بدون حمایت می‌افتند، اما با مستمری، می‌توانند حتی به همسایگان‌شان کمک کنند و حس غرور اجتماعی پیدا کنند. در واقع، این حقوق، عدالت جنسیتی را تقویت می‌کند و نشان می‌دهد که حمایت دولتی می‌تواند زنان آسیب‌دیده را به ستون‌های خانواده تبدیل کند.

مزایای بلندمدت و نسل‌سازی

یکی از جنبه‌های کلیدی، تأثیر نسل‌سازی است؛ فرزندان این زنان، با دیدن مادرشان که از ۵۵ سالگی مستمری ثابت ۳-۵ میلیونی دریافت می‌کند، انگیزه‌ای برای تحصیل و کار پیدا می‌کنند و چرخه فقر خانوادگی قطع می‌شود. در ۱۴۰۴، با متناسب‌سازی ۱۰ درصدی مستمری‌ها، این مبلغ تا ۳.۵ میلیون برای حداقل‌گیران افزایش یافته و همراه با بن کالای اساسی (۱-۲ میلیون ماهانه)، قدرت خرید را بالا می‌برد.

کمیته امداد با سرمایه‌گذاری ۳۱ میلیارد تومانی فقط در شش ماه اول ۱۴۰۴ برای ۳۹۶۵ زن در اصفهان، نشان داده که این برنامه نه تنها حمایتی، بلکه سرمایه‌گذاری روی آینده جامعه است. اهمیت این حقوق در این نهفته که بدون آن، زنان سرپرست خانوار – که ۲۳ درصدشان مطلقه و بیش از نیمی بیوه هستند – در دام فقر دائمی می‌مانند، اما با آن، به عنوان الگویی برای هزاران زن دیگر، استقلال را ترویج می‌دهند و جامعه‌ای برابرتر می‌سازند.

چالش‌های حقوق بازنشستگی زنان سرپرست خانوار تحت پوشش کمیته امداد

علی‌رغم پیشرفت‌های کمیته امداد در پوشش بیمه‌ای، حقوق بازنشستگی برای زنان سرپرست خانوار با چالش‌های ساختاری عمیقی روبه‌رو است که از محدودیت‌های بودجه‌ای تا تغییرات قانونی، امنیت مالی این زنان را تهدید می‌کند و در سال ۱۴۰۴، با موج بازنشستگی ۷-۱۰ هزار نفری، این مسائل حادتر شده است.

محدودیت‌های بودجه‌ای و اولویت‌بندی ناعادلانه

کمیته امداد با منابع محدود، نمی‌تواند برای همه ۱.۱ میلیون زن سرپرست خانوار حق بیمه پرداخت کند؛ در ۱۴۰۴، بخشنامه‌ای برای خارج کردن زنان زیر ۵۰ سال با کمتر از ۱۰ سال سابقه، ابطال شد، اما همچنان اولویت با سنی ۴۵-۵۰ سال است و خانواده‌های پرجمعیت‌تر. این یعنی هزاران زن جوان‌تر، بدون پشتوانه می‌مانند و باید خودشان ۱-۱.۵ میلیون ماهانه حق بیمه بپردازند، که با درآمد متوسط ۳.۲ میلیونی، غیرممکن است. در نتیجه، بسیاری از زنان در ۵۵ سالگی بدون سابقه کافی، فقط مستمری جزئی (کمتر از ۲ میلیون) می‌گیرند و دوباره به کمیته وابسته می‌شوند، که این چرخه، توانمندسازی را زیر سؤال می‌برد.

تأثیر تورم و تغییرات قانونی بر مبلغ مستمری

تورم ۴۰ درصدی، مستمری ۲.۱-۵ میلیونی را به سرعت بی‌ارزش می‌کند؛ مثلاً ۳ میلیون تومان در ۱۴۰۴، معادل ۱.۸ میلیون در ۱۴۰۳ است و افزایش ۲۰-۳۰ درصدی سالانه، همیشه عقب می‌ماند. قانون جدید بازنشستگی ۱۴۰۴، سن را ۵۵ سال نگه داشته اما برای زنان روستایی سرپرست با بیش از ۳ فرزند، به ۴۰ سال با ۲۰ سال سابقه کاهش داده، اما اجرای آن برای مددجویان کمیته، با بروکراسی اداری طولانی (تا ۶ ماه) همراه است.

چالش دیگر، خروج از پوشش کمیته پس از بازنشستگی است؛ ۱۸۰۲ بازنشسته در سه ماه اول ۱۴۰۴ خارج شدند، اما اگر مستمری کمتر از حداقل حقوق (۷.۱۶ میلیون) باشد، تأمین اجتماعی افزایش نمی‌دهد و زنان با شکاف معیشتی روبه‌رو می‌شوند. این تغییرات، حس ناامنی ایجاد می‌کند و بسیاری را به وام‌های ۱۰۰-۲۰۰ میلیونی با سود ۴ درصد سوق می‌دهد، که بازپرداخت‌شان با اقساط سنگین، چالش جدیدی است.

چالش‌های اجتماعی و روانی در دسترسی به بازنشستگی

بیش از ۳.۶ میلیون زن سرپرست خانوار در ایران، با تغییر ساختار خانواده (طلاق، فوت همسر، اعتیاد)، فشار دوگانه کار و خانه را تحمل می‌کنند؛ بدون سابقه کاری رسمی، رسیدن به ۱۰-۲۰ سال بیمه سخت است و بسیاری در مشاغل خانگی (با وام اشتغال ۲۰۰-۵۰۰ میلیونی) گیر می‌افتند، اما بازار فروش ضعیف و کمبود دانش مدیریتی، طرح‌ها را ناپایدار می‌کند. از نظر روانی، ترس از سالمندی بدون حمایت، افسردگی را تشدید می‌کند و در استان‌هایی مثل ایلام، شکایت به دیوان عدالت برای ابطال بخشنامه‌های قطع بیمه، نشان‌دهنده ناامیدی است.

پرسش‌های متداول

• زن سرپرست خانوار کمیته امداد چقدر حقوق بازنشستگی می‌گیرد؟

در سال ۱۴۰۴ با ۱۰ سال سابقه بیمه، حداقل مستمری حدود ۲.۵ تا ۳ میلیون تومان و با ۱۵-۲۰ سال سابقه تا ۴.۵ تا ۶ میلیون تومان است؛ این مبلغ هر سال با افزایش حداقل دستمزد بالا می‌رود.

• سن بازنشستگی زنان سرپرست خانوار کمیته امداد چند سال است؟

برای زنان تحت پوشش طرح بیمه اجتماعی کمیته، سن بازنشستگی ۵۵ سال با حداقل ۱۰ سال سابقه است؛ در موارد خاص (مثل داشتن ۳ فرزند یا بیشتر در مناطق روستایی) می‌تواند تا ۵۰ یا حتی ۴۲ سال کاهش یابد.