معرفی قراردادهای آتی، قراردادهای آتی (Futures Contracts) ابزارهای مالی مشتقه‌ای هستند که به خریداران و فروشندگان این امکان را می‌دهند تا در زمان حال برای خرید یا فروش دارایی مشخصی در آینده با قیمتی از پیش تعیین‌شده توافق کنند. این قراردادها در بازارهای مالی به‌ویژه بورس‌های رسمی مانند بورس کالای ایران و بورس اوراق بهادار تهران معامله می‌شوند و به‌منظور مدیریت ریسک و بهره‌برداری از نوسانات قیمت مورد استفاده قرار می‌گیرند.
معرفی قراردادهای آتی
قرارداد آتی توافقی است که در آن فروشنده متعهد می‌شود مقدار مشخصی از یک دارایی را در تاریخ معین در آینده به خریدار تحویل دهد و خریدار نیز متعهد می‌شود مبلغ قرارداد را در همان تاریخ پرداخت کند. این قراردادها معمولاً در بازارهای رسمی مانند بورس کالای ایران یا بورس اوراق بهادار تهران معامله می‌شوند.
ویژگی‌های کلیدی قراردادهای آتی
-
استاندارد بودن مشخصات قرارداد: تمامی جزئیات قرارداد مانند اندازه، کیفیت، تاریخ سررسید و مکان تحویل از پیش تعیین‌شده و استاندارد هستند.
-
معاملات در بورس‌های رسمی: قراردادهای آتی در بورس‌های معتبر و تحت نظارت نهادهای مالی معامله می‌شوند که باعث شفافیت و امنیت معاملات می‌شود.
-
وجه تضمین: برای تضمین انجام تعهدات، هر دو طرف قرارداد باید مبلغی را به‌عنوان وجه تضمین در حساب مشخصی واریز کنند.
-
امکان تسویه نقدی یا تحویل فیزیکی: در پایان قرارداد، ممکن است تسویه از طریق تحویل فیزیکی کالا یا تسویه نقدی انجام شود.
-
نقدشوندگی بالا: قراردادهای آتی به‌دلیل استاندارد بودن و وجود بازارهای فعال، دارای نقدشوندگی بالایی هستند.
انواع قراردادهای آتی
-
قرارداد آتی کالا: این نوع قراردادها برای خرید و فروش کالاهایی مانند نفت، طلا، گندم، زعفران و سایر محصولات فیزیکی استفاده می‌شوند.
-
قرارداد آتی مالی: در این قراردادها، دارایی‌های مالی مانند سهام، شاخص‌های بورسی، ارز و اوراق قرضه مورد معامله قرار می‌گیرند.
کاربردهای قراردادهای آتی
مدیریت ریسک (Hedging)
تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان می‌توانند با استفاده از قراردادهای آتی، ریسک نوسانات قیمت را کاهش دهند. برای مثال، یک کشاورز می‌تواند با فروش قرارداد آتی برای محصول خود، قیمت آن را در آینده تثبیت کند و از کاهش احتمالی قیمت در بازار جلوگیری نماید.
سفته‌بازی (Speculation)
سرمایه‌گذاران می‌توانند با پیش‌بینی تغییرات قیمت، از نوسانات بازار سود ببرند. این دسته از معامله‌گران با خرید یا فروش قراردادهای آتی، به دنبال کسب سود از تغییرات قیمت دارایی‌های پایه هستند.
تنوع در سبد سرمایه‌گذاری (Portfolio Diversification)
قراردادهای آتی به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند تا با افزودن ابزارهای مشتقه به سبد خود، تنوع ایجاد کنند و ریسک کلی سبد را کاهش دهند. این ابزارها می‌توانند شامل کالاها، ارزها، شاخص‌های سهام و اوراق قرضه باشند.
تثبیت هزینه‌ها و پیش‌بینی درآمدها
شرکت‌ها می‌توانند با استفاده از قراردادهای آتی، هزینه‌های خود را در آینده تثبیت کنند. برای مثال، یک شرکت هواپیمایی می‌تواند با خرید قرارداد آتی برای سوخت، هزینه‌های سوخت خود را در آینده مشخص کند و از نوسانات قیمت آن جلوگیری نماید.
مدیریت ریسک نرخ ارز
شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران می‌توانند با استفاده از قراردادهای آتی ارز، از نوسانات نرخ ارز محافظت کنند و ریسک‌های مربوط به تغییرات نرخ ارز را کاهش دهند.
نکات مهم در استفاده از قراردادهای آتی
استفاده از قراردادهای آتی به دلیل ماهیت خاص آنها، نکات مهمی را می‌طلبد تا معامله‌گران و سرمایه‌گذاران بتوانند به‌طور مؤثر و ایمن از این ابزار مالی بهره‌برداری کنند. در اینجا به برخی از نکات مهم در استفاده از قراردادهای آتی اشاره می‌کنیم:
ریسک بالا و استفاده از اهرم مالی
قراردادهای آتی به‌طور معمول با استفاده از اهرم مالی معامله می‌شوند، یعنی شما می‌توانید با مبلغی کمتر از ارزش واقعی دارایی، موقعیتی بزرگتر ایجاد کنید. این امر می‌تواند باعث افزایش سود شود، اما در عین حال ریسک ضررهای بزرگ نیز وجود دارد. بنابراین، لازم است که در معاملات خود دقت کنید و از مدیریت ریسک مناسب استفاده کنید.
نیاز به تحلیل‌های دقیق
برای موفقیت در بازار قراردادهای آتی، داشتن تحلیل دقیق از بازار و شرایط اقتصادی ضروری است. این تحلیل‌ها می‌توانند به صورت فنی (تکنیکال) یا بنیادی (فاندامنتال) باشند. بدون تحلیل درست، احتمال ضرر افزایش می‌یابد.
محدودیت‌های زمانی قراردادها
قراردادهای آتی تاریخ سررسید خاصی دارند. این تاریخ سررسید می‌تواند یک ماه تا یک سال از تاریخ انعقاد قرارداد متغیر باشد. این امر بدان معنی است که سرمایه‌گذار باید به زمان تحویل دارایی و یا تسویه قرارداد توجه ویژه‌ای داشته باشد.
پرداخت وجه تضمین
برای ورود به قرارداد آتی، سرمایه‌گذار باید وجه تضمین را به حساب بورس واریز کند. این مبلغ تضمین می‌کند که طرفین قرارداد به تعهدات خود عمل خواهند کرد. لازم است که سرمایه‌گذار از این مبلغ مطلع بوده و در صورت تغییرات در وضعیت مالی، وجه تضمین خود را به‌موقع تکمیل کند.
نقدشوندگی بازار
بازار قراردادهای آتی به دلیل حجم بالای معاملات و استاندارد بودن قراردادها، نقدشوندگی بالایی دارد. با این حال، برخی قراردادهای آتی ممکن است از نقدشوندگی پایین‌تری برخوردار باشند، به‌ویژه در بازارهایی با حجم معاملات کم. بنابراین، قبل از معامله، باید از نقدشوندگی بازار مورد نظر اطمینان حاصل کنید.
پیشنهادات تسویه نقدی یا تحویل فیزیکی
بسته به نوع قرارداد آتی، تسویه ممکن است به‌صورت نقدی یا تحویل فیزیکی صورت گیرد. در قراردادهای آتی کالا، تحویل فیزیکی معمولاً انجام می‌شود، اما در قراردادهای آتی مالی، تسویه نقدی رایج‌تر است. بنابراین، لازم است که سرمایه‌گذار به این نکته توجه کند که نوع تسویه برای قرارداد او چیست.
آگاهی از تغییرات قیمت و نوسانات
بازار قراردادهای آتی تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله اخبار اقتصادی، تغییرات نرخ بهره، و نوسانات بازار قرار دارد. آگاهی از این تغییرات و تاثیرات آنها بر قیمت‌ها می‌تواند به تصمیم‌گیری بهتر کمک کند.
توجه به هزینه‌های معاملاتی
قراردادهای آتی می‌توانند شامل هزینه‌هایی مانند کارمزد، هزینه‌های معاملات بورس و هزینه‌های نگهداری موقعیت (اگر قرارداد به مدت طولانی‌تری نگهداری شود) باشند. این هزینه‌ها باید در محاسبات مالی شما در نظر گرفته شوند.
استفاده از استراتژی‌های مدیریت ریسک
استفاده از استراتژی‌های مختلف مانند استاپ لاس (Stop Loss) و سود محدود (Take Profit) می‌تواند به کنترل ریسک کمک کند. این استراتژی‌ها می‌توانند به شما کمک کنند تا در صورت حرکت بازار به نفع شما یا بر علیه شما، اقدامات لازم را به‌سرعت انجام دهید.
آگاهی از مقررات قانونی و بورس‌های مختلف
قراردادهای آتی در بورس‌های مختلفی معامله می‌شوند و هر بورس دارای مقررات خاص خود است. بنابراین، قبل از شروع معاملات، لازم است که مقررات قانونی و شرایط بازار بورس مقصد خود را به‌طور کامل بررسی کنید.
سوالات متداول
-
قرارداد آتی چیست؟
قرارداد آتی توافقی است که در آن خریدار و فروشنده متعهد می‌شوند مقدار مشخصی از یک دارایی را در تاریخ معین در آینده با قیمتی از پیش تعیین‌شده مبادله کنند.
-
تفاوت بازار نقد و بازار آتی چیست؟
در بازار نقد، معامله بلافاصله انجام می‌شود و کالا یا وجه به‌طور فوری مبادله می‌شود. در بازار آتی، معامله در آینده با قیمت توافقی انجام می‌شود و تحویل کالا یا پرداخت وجه در تاریخ سررسید صورت می‌گیرد.
-
چه دارایی‌هایی در قراردادهای آتی معامله می‌شوند؟
دارایی‌های مختلفی مانند کالاهای کشاورزی، فلزات، نفت، طلا، ارز، سهام و شاخص‌های بورسی در قراردادهای آتی معامله می‌شوند.
-
اهرم مالی در قراردادهای آتی چیست؟
اهرم مالی به این معناست که با استفاده از مبلغی کمتر از ارزش کل قرارداد (وجه تضمین)، می‌توان موقعیتی به ارزش بیشتر ایجاد کرد. این امر می‌تواند سود یا زیان را چند برابر کند.
-
وجه تضمین در قراردادهای آتی چه نقشی دارد؟
وجه تضمین مبلغی است که طرفین قرارداد باید به‌عنوان تضمین انجام تعهدات خود در حساب مشخصی واریز کنند. این مبلغ به‌صورت روزانه بر اساس نوسانات بازار ممکن است تغییر کند.
-
قراردادهای آتی در کدام بورس‌ها معامله می‌شوند؟
قراردادهای آتی در بورس‌های مختلفی مانند بورس کالای ایران، بورس کالای شیکاگو، بورس لندن و بورس هنگ‌کنگ معامله می‌شوند.
-
آیا می‌توان در بازار آتی از کاهش قیمت‌ها سود برد؟
بله، در بازار آتی می‌توان با فروش قرارداد (پوزیشن فروش) از کاهش قیمت‌ها سود برد. این ویژگی امکان کسب سود در بازارهای نزولی را فراهم می‌کند.
-
قراردادهای آتی چه کاربردهایی دارند؟
قراردادهای آتی برای پوشش ریسک نوسانات قیمت (Hedging)، سفته‌بازی (Speculation) و مدیریت سرمایه به‌منظور تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری استفاده می‌شوند.
-
چه کسانی می‌توانند در بازار آتی فعالیت کنند؟
افرادی که دارای کد معاملاتی بورس کالا هستند و وجه تضمین لازم را در حساب خود دارند، می‌توانند در بازار آتی فعالیت کنند.
-
چگونه می‌توان در بازار آتی شروع به فعالیت کرد؟
برای شروع، باید در یکی از کارگزاری‌های مجاز ثبت‌نام کرده، کد معاملاتی آتی دریافت کنید و وجه تضمین لازم را به حساب عملیاتی خود واریز کنید. سپس می‌توانید وارد سامانه معاملات آنلاین شده و معاملات خود را آغاز کنید.
سخن پایانی
قراردادهای آتی با ویژگی‌هایی مانند استاندارد بودن مشخصات قرارداد، امکان استفاده از اهرم مالی، و وجود وجه تضمین، ابزارهای قدرتمندی برای مدیریت ریسک و کسب سود در بازارهای مالی هستند. با این حال، استفاده از این ابزارها نیازمند دانش تخصصی و آگاهی از ریسک‌های مرتبط با آنها است. سرمایه‌گذاران و معامله‌گران باید پیش از ورود به بازار قراردادهای آتی، تحلیل‌های دقیق و استراتژی‌های مناسبی را در نظر بگیرند تا از مزایای این ابزارها بهره‌برداری کنند و ریسک‌های احتمالی را کاهش دهند.
ما همراه شما هستیم تا بازارهای مالی را گام‌به‌گام و ساده بیاموزید.
ممنون که تا پایان مقاله”معرفی قراردادهای آتی“همراه ما بودید.
بیشتر بخوانید:
نظرات کاربران