چقدر بعد از برگشت چک حساب مسدود میشود؟

چقدر بعد از برگشت چک حساب مسدود میشود؟، برگشت چک به دلیل کسری موجودی می‌تواند منجر به مسدود شدن حساب بانکی صادرکننده شود، اما زمان‌بندی این فرآیند به نوع چک (صیادی یا قدیمی)، اقدامات دارنده چک و رویه‌های بانکی و قضایی بستگی دارد. چک‌های صیادی با فرآیند سیستمی سریع‌تر مسدود می‌شوند، در حالی که چک‌های قدیمی معمولاً نیازمند دستور قضایی هستند.

آگاهی از این زمان‌بندی، دلایل مسدودیت و مراحل رفع آن برای پیشگیری از مشکلات مالی و حقوقی ضروری است. در این مقاله، به بررسی مدت زمان مسدود شدن حساب پس از برگشت چک، تفاوت‌های موجود و راهکارهای مدیریت این وضعیت پرداخته می‌شود.

فهرست مطالب:

چقدر بعد از برگشت چک حساب مسدود میشود؟
نقش سامانه‌های بانکی و قضایی در زمان‌بندی مسدودیت حساب پس از برگشت چک
ملاحظات حقوقی و قانونی در مسدودیت حساب پس از برگشت چک

چقدر بعد از برگشت چک حساب مسدود میشود؟

مدت زمان مسدود شدن حساب بانکی پس از برگشت چک به نوع چک (صیادی یا قدیمی)، اقدامات دارنده چک، سیاست‌های بانک و فرآیندهای قضایی بستگی دارد. در ایران، بر اساس قانون صدور چک (مصوب 1355 و اصلاحات 1397) و بخشنامه‌های بانک مرکزی تا سال 1404 (2025)، مسدودیت حساب معمولاً به‌صورت خودکار یا با دستور قضایی اعمال می‌شود. برای چک‌های صیادی، این فرآیند سریع‌تر و سیستمی است، در حالی که برای چک‌های قدیمی، مسدودیت معمولاً به شکایت دارنده چک و دستور قضایی وابسته است. در ادامه، جزئیات زمان‌بندی مسدودیت، تفاوت‌های چک‌های صیادی و قدیمی، و راهکارهای پیشگیری و رفع مسدودیت بررسی می‌شود.

زمان‌بندی مسدود شدن حساب پس از برگشت چک

چک‌های صیادی (ثبت‌شده در سامانه صیاد)

چک‌های صیادی، که از سال 1397 در سامانه صیاد بانک مرکزی ثبت می‌شوند، فرآیند مسدودیت سریع و خودکاری دارند:

زمان برگشت چک: دارنده چک تا 6 ماه پس از تاریخ صدور فرصت دارد به بانک مراجعه کند و گواهی عدم پرداخت دریافت کند. این فرآیند معمولاً همان روز یا حداکثر 1-2 روز کاری طول می‌کشد.
ابلاغ مسدودیت: طبق ماده 5 مکرر قانون صدور چک، در صورت برگشت چک به دلیل کسری موجودی، سامانه صیاد به‌صورت خودکار تمام حساب‌های جاری صادرکننده (در همه بانک‌ها) را تا سقف مبلغ کسری چک مسدود می‌کند. این فرآیند معمولاً ظرف 24 تا 48 ساعت پس از ثبت گواهی عدم پرداخت انجام می‌شود.
دامنه مسدودیت: اگر موجودی حساب‌های جاری کافی نباشد، سایر حساب‌ها (مانند پس‌انداز) ممکن است با دستور قضایی مسدود شوند.
مدت زمان اطلاع‌رسانی: بانک‌ها موظف‌اند ظرف 1-3 روز کاری از طریق پیامک یا تماس، صاحب حساب را از مسدودیت مطلع کنند، اما اگر اطلاعات تماس به‌روز نباشد، ممکن است اطلاع‌رسانی انجام نشود.

چک‌های قدیمی (غیرصیادی)

چک‌های قدیمی، که قبل از اجرای سامانه صیاد صادر شده‌اند، فرآیند متفاوتی دارند:

زمان برگشت چک: دارنده چک با مراجعه به بانک، گواهی عدم پرداخت دریافت می‌کند (معمولاً همان روز یا 1-2 روز کاری).
اقدام قضایی: مسدودیت حساب به اقدامات دارنده چک بستگی دارد. اگر دارنده چک به دادگاه یا شعبه اجرای احکام مراجعه کند و درخواست توقیف حساب را بدهد، دستور قضایی صادر می‌شود. این فرآیند ممکن است چند روز تا چند هفته طول بکشد، بسته به سرعت شکایت و هماهنگی قضایی.
ابلاغ به بانک: پس از صدور دستور قضایی، بانک مرکزی از طریق سامانه سیاح دستور را به بانک‌ها ابلاغ می‌کند، که معمولاً 3-7 روز کاری طول می‌کشد.
اجرای مسدودیت: بانک حساب را ظرف 24-48 ساعت پس از دریافت دستور مسدود می‌کند.

عوامل مؤثر بر زمان‌بندی

سرعت اقدام دارنده چک: در چک‌های قدیمی، اگر دارنده چک سریعاً شکایت کند، مسدودیت زودتر اعمال می‌شود.
پیچیدگی پرونده: در پرونده‌های قضایی پیچیده (مانند چندین شاکی)، فرآیند ممکن است طولانی‌تر شود.
نوع حساب: حساب‌های جاری در اولویت مسدودیت هستند، اما حساب‌های پس‌انداز یا سپرده نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند.
بانک عامل: بانک‌های خصوصی معمولاً سریع‌تر عمل می‌کنند، در حالی که بانک‌های دولتی ممکن است تأخیر داشته باشند.

فرآیند مسدود شدن حساب

برگشت چک: بانک گواهی عدم پرداخت صادر می‌کند (1-2 روز).
اقدام سیستمی یا قضایی:
- چک صیادی: سامانه صیاد به‌صورت خودکار حساب‌ها را مسدود می‌کند (24-48 ساعت).
- چک قدیمی: دارنده چک به دادگاه مراجعه می‌کند و دستور قضایی (3-7 روز) صادر می‌شود.
ابلاغ به بانک: بانک مرکزی دستور را به بانک‌ها ابلاغ می‌کند (1-7 روز).
اجرای مسدودیت: بانک حساب را محدود می‌کند و اطلاع‌رسانی می‌کند (1-3 روز).

راهکارهای رفع مسدودیت

چک صیادی:
- کسری موجودی را تأمین کنید یا رضایت‌نامه کتبی از دارنده چک دریافت کنید.
- به بانک مراجعه کنید تا سوءاثر چک رفع شود (1-3 روز).
چک قدیمی:
- بدهی را تسویه کنید یا رضایت‌نامه ارائه دهید.
- به شعبه اجرای احکام مراجعه کنید و دستور رفع مسدودیت دریافت کنید (2 هفته تا چند ماه).
مستثنیات دین: طبق ماده 24 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، اگر حساب برای نیازهای ضروری (مانند یارانه) است، با ارائه مدارک به دادگاه درخواست معافیت کنید.
مشاوره حقوقی: در پرونده‌های پیچیده، با وکیل متخصص مشورت کنید.

نکات مهم

تأثیر بر اعتبار: برگشت چک و مسدودیت حساب می‌تواند امتیاز اعتباری را کاهش دهد و دریافت وام یا دسته‌چک جدید را دشوار کند.
پیشگیری:
- موجودی کافی در حساب نگه دارید.
- با دارنده چک برای تمدید مهلت یا رضایت‌نامه مذاکره کنید.
- اطلاعات تماس خود را در بانک به‌روز نگه دارید.
شکایت از مسدودیت غیرقانونی: در صورت مسدودیت اشتباه، به دیوان عدالت اداری یا بازرسی بانک مرکزی شکایت کنید.

نقش سامانه‌های بانکی و قضایی در زمان‌بندی مسدودیت حساب پس از برگشت چک

مسدود شدن حساب بانکی پس از برگشت چک فرآیندی است که با هماهنگی بین سامانه‌های بانکی و مراجع قضایی انجام می‌شود. این فرآیند برای چک‌های صیادی (ثبت‌شده در سامانه صیاد) به‌صورت سیستمی و سریع‌تر است، در حالی که برای چک‌های قدیمی (غیرصیادی) به اقدامات قضایی وابسته است. زمان‌بندی دقیق مسدودیت به نوع چک، سرعت اقدام دارنده چک و هماهنگی نهادها بستگی دارد. این بخش به بررسی نقش سامانه‌های بانکی، مراجع قضایی و فرآیندهای مرتبط با مسدودیت حساب پس از برگشت چک می‌پردازد.

نقش سامانه صیاد در چک‌های صیادی

سامانه صیاد بانک مرکزی، که از سال 1397 برای مدیریت چک‌های صیادی راه‌اندازی شده، فرآیند مسدودیت حساب را خودکار کرده است. وقتی چکی به دلیل کسری موجودی برگشت می‌خورد، بانک گواهی عدم پرداخت را در سامانه ثبت می‌کند (معمولاً همان روز یا حداکثر 1-2 روز کاری). سپس، سامانه صیاد به‌صورت خودکار تمام حساب‌های جاری صادرکننده در بانک‌های مختلف را تا سقف مبلغ کسری چک مسدود می‌کند. این فرآیند معمولاً ظرف 24 تا 48 ساعت پس از ثبت گواهی انجام می‌شود.

برای مثال، اگر چک 50 میلیون تومانی برگشت بخورد و موجودی حساب کافی نباشد، سامانه صیاد حساب‌های جاری را تا این مبلغ محدود می‌کند. اطلاع‌رسانی به صاحب حساب از طریق پیامک یا اپلیکیشن بانکی ظرف 1-3 روز کاری انجام می‌شود، اما اگر اطلاعات تماس به‌روز نباشد، ممکن است این اطلاع‌رسانی به تأخیر بیفتد.

نقش مراجع قضایی در چک‌های قدیمی

برای چک‌های قدیمی، مسدودیت حساب به اقدامات دارنده چک و صدور دستور قضایی بستگی دارد. پس از برگشت چک و دریافت گواهی عدم پرداخت (1-2 روز)، دارنده چک باید به دادگاه یا شعبه اجرای احکام مراجعه کند و درخواست توقیف حساب را ثبت نماید. این فرآیند ممکن است 3-7 روز طول بکشد، بسته به سرعت شکایت و هماهنگی قضایی.

شعبه اجرای احکام با استفاده از کد ملی صادرکننده، دستور مسدودیت را از طریق سامانه سیاح به بانک مرکزی و سپس بانک‌ها ابلاغ می‌کند، که معمولاً 3-7 روز کاری دیگر زمان می‌برد. در مجموع، مسدودیت حساب برای چک‌های قدیمی ممکن است 1-2 هفته پس از برگشت چک اعمال شود. در پرونده‌های پیچیده با چندین شاکی، این زمان ممکن است به چند هفته افزایش یابد.

چالش‌های هماهنگی و راهکارها

ناهماهنگی بین سامانه‌های بانکی و قضایی یکی از مشکلات اصلی است. برای مثال، در چک‌های صیادی، ممکن است سامانه صیاد به دلیل خطای سیستمی یا تأخیر در ثبت، مسدودیت را کندتر اعمال کند. در چک‌های قدیمی، تأخیر در ابلاغ دستور قضایی یا عدم اطلاع‌رسانی به صاحب حساب می‌تواند فرآیند را طولانی‌تر کند. برای بهبود، بانک‌ها می‌توانند سامانه‌های آنلاین برای استعلام وضعیت حساب و اطلاع‌رسانی سریع‌تر راه‌اندازی کنند. همچنین، مراجع قضایی می‌توانند با تسریع در بررسی شکایات و ابلاغ دستورات، زمان‌بندی را کوتاه‌تر کنند. صاحبان حساب باید اطلاعات تماس خود را در بانک به‌روز نگه دارند و در صورت برگشت چک، سریعاً با دارنده مذاکره کنند تا از شکایت و مسدودیت جلوگیری شود.

ملاحظات حقوقی و قانونی در مسدودیت حساب پس از برگشت چک

مسدود شدن حساب پس از برگشت چک با ملاحظات حقوقی و قانونی خاصی همراه است که صاحبان حساب باید از آن آگاه باشند. این ملاحظات شامل چارچوب‌های قانونی، فرآیندهای رفع مسدودیت و حقوق صاحب حساب است. این بخش به بررسی این جنبه‌ها و ارائه راهکارهای عملی برای مدیریت مسدودیت حساب پس از برگشت چک می‌پردازد.

چارچوب قانونی مسدودیت

مسدودیت حساب پس از برگشت چک بر اساس قانون صدور چک (مصوب 1355 و اصلاحات 1397) و بخشنامه‌های بانک مرکزی انجام می‌شود. برای چک‌های صیادی، ماده 5 مکرر این قانون مسدودیت خودکار حساب‌های جاری تا سقف کسری موجودی را الزامی می‌کند، که معمولاً 24-48 ساعت پس از برگشت چک اعمال می‌شود.

برای چک‌های قدیمی، ماده 24 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی امکان توقیف حساب‌ها را با دستور قضایی فراهم می‌کند، که 1-2 هفته طول می‌کشد. این قوانین تضمین می‌کنند که حقوق دارنده چک حفظ شود، اما حساب‌های مورد نیاز برای نیازهای ضروری (مانند یارانه یا حقوق) می‌توانند با ارائه مدارک به دادگاه از توقیف معاف شوند. بانک‌ها هیچ اختیاری برای تغییر این فرآیند ندارند و باید دستورات را اجرا کنند.

فرآیند رفع مسدودیت از منظر حقوقی

رفع مسدودیت برای چک‌های صیادی نیازمند تأمین کسری موجودی یا ارائه رضایت‌نامه کتبی از دارنده چک به بانک است، که معمولاً 1-3 روز کاری طول می‌کشد. برای چک‌های قدیمی، صاحب حساب باید به شعبه اجرای احکام مراجعه کند و مدارکی مانند گواهی پرداخت، رضایت‌نامه یا شواهد نیاز ضروری ارائه دهد. این فرآیند ممکن است 2 هفته تا چند ماه طول بکشد، بسته به پیچیدگی پرونده. در مواردی که مسدودیت به اشتباه اعمال شده (مانند خطای سیستمی یا شکایت نادرست)، صاحب حساب می‌تواند با ارائه مدارک به دادگاه یا دیوان عدالت اداری درخواست رفع مسدودیت و جبران خسارت کند. تنظیم دادخواست با کمک وکیل می‌تواند این فرآیند را تسریع کند.

راهکارهای عملی و پیشگیری

برای پیشگیری از مسدودیت، صاحبان حساب باید موجودی کافی در حساب نگه دارند و قبل از صدور چک، با دارنده برای تمدید مهلت یا توافق مذاکره کنند. در صورت برگشت چک، پیگیری سریع و تماس با بانک برای دریافت اطلاعات (مانند شماره پرونده یا مرجع قضایی) ضروری است. ارائه مدارک معتبر، مانند قرارداد یا فاکتور برای اثبات منشأ مالی، می‌تواند از اتهامات پولشویی جلوگیری کند. داشتن حساب جداگانه برای تراکنش‌های روزمره نیز می‌تواند از مشکلات مالی در دوره مسدودیت جلوگیری کند. در نهایت، آگاهی از حقوق قانونی، مانند معافیت حساب‌های ضروری طبق ماده 24، و مشورت با وکیل در پرونده‌های پیچیده می‌تواند فرآیند را تسهیل کند.

پرسش‌های متداول

چقدر طول می‌کشد حساب پس از برگشت چک مسدود شود؟

برای چک صیادی 24-48 ساعت، برای چک قدیمی چند روز تا چند هفته بسته به اقدام قضایی.

آیا تمام حساب‌ها پس از برگشت چک مسدود می‌شوند؟

حساب‌های جاری در اولویت هستند، اما سایر حساب‌ها نیز ممکن است با دستور قضایی مسدود شوند.

چگونه بفهمم حسابم به دلیل چک مسدود شده است؟

بانک از طریق پیامک یا تماس اطلاع می‌دهد. می‌توانید به شعبه مراجعه کنید.

برای رفع مسدودیت چک صیادی چه کنم؟

کسری موجودی را تأمین کنید یا رضایت‌نامه دارنده چک را به بانک ارائه دهید.

برای چک قدیمی چگونه مسدودیت را رفع کنم؟

بدهی را تسویه کنید و به شعبه اجرای احکام مراجعه کنید تا دستور رفع مسدودیت بگیرید.

آیا یارانه در حساب مسدود قابل برداشت است؟

خیر، اما با ارائه مدارک نیاز ضروری به دادگاه می‌توانید درخواست معافیت کنید.

مسدودیت چک چقدر طول می‌کشد؟

تا تسویه بدهی یا دریافت رضایت‌نامه، که برای چک صیادی سریع‌تر و برای چک قدیمی چند هفته تا چند ماه است.

آیا برگشت چک روی اعتبار بانکی تأثیر دارد؟

بله، می‌تواند امتیاز اعتباری را کاهش دهد و دریافت وام را دشوار کند.

چگونه از مسدودیت به دلیل چک جلوگیری کنم؟

موجودی کافی نگه دارید، با دارنده چک مذاکره کنید و اطلاعات تماس را به‌روز نگه دارید.

اگر مسدودیت غیرقانونی باشد، چه کنم؟

به شعبه اجرای احکام، دیوان عدالت اداری یا بازرسی بانک مرکزی شکایت کنید.

ممنون که تا پایان “چقدر بعد از برگشت چک حساب مسدود میشود؟” همراه ما بودید.

بیشتر بخوانید:

چقدر بعد از برگشت چک حساب مسدود میشود؟