نحوه شروع معاملات قراردادهای آتی، قراردادهای آتی ابزارهای مالی مشتقه‌ای هستند که به معامله‌گران این امکان را می‌دهند تا توافق کنند یک دارایی مشخص را در تاریخ و قیمتی معین در آینده خرید یا فروش کنند. این قراردادها در بازارهای مختلف مالی، کالایی، ارزی، سهامی و حتی ارزهای دیجیتال کاربرد دارند و به‌عنوان ابزاری برای پوشش ریسک، سفته‌بازی و مدیریت سرمایه استفاده می‌شوند.
فهرست مطالب:
نحوه شروع معاملات قراردادهای آتی
برای شروع معاملات قراردادهای آتی در ایران، لازم است مراحل مشخصی را طی کنید. در ادامه، راهنمای گام‌به‌گام برای ورود به این بازار ارائه شده است:
ثبت‌نام در سامانه سجام
برای دریافت کد بورسی، ابتدا باید در سامانه سجام ثبت‌نام کرده و فرآیند احراز هویت را تکمیل کنید.
انتخاب کارگزاری مجاز
پس از دریافت کد بورسی، یکی از کارگزاری‌های معتبر و فعال در بازار مشتقه کالا را انتخاب کنید. کارگزاری‌هایی مانند مفید، حافظ، بیدار و پاسارگاد از جمله کارگزاری‌های فعال در این حوزه هستند.
دریافت کد معاملاتی آنلاین مشتقه کالا
برای فعال‌سازی امکان معامله در بازار آتی، باید کد معاملاتی آنلاین مشتقه کالا را از طریق سامانه ایبیگو (ebigo.ir) دریافت کنید. در این مرحله، تعهدنامه‌های مربوط به بازار فیزیکی و بازار مالی/مشتقات را مطالعه و تایید کنید.
افتتاح حساب وکالتی
برای انجام معاملات آتی، باید حساب وکالتی در یکی از بانک‌های مجاز افتتاح کنید. پس از تکمیل مراحل، شماره حساب وکالتی خود را به کارگزاری اعلام کنید.
دریافت دسترسی به سامانه معاملات آتی
پس از تایید مدارک و اطلاعات توسط کارگزاری، نام کاربری و رمز عبور مخصوص سامانه معاملات آتی به شما ارائه می‌شود. با استفاده از این اطلاعات، می‌توانید وارد سامانه معاملات آتی شده و معاملات خود را آغاز کنید.
آموزش و آشنایی با مفاهیم بازار آتی
قبل از شروع به معامله، توصیه می‌شود با مفاهیم پایه‌ای مانند وجه تضمین، تاریخ سررسید، اهرم مالی، حد ضرر و حد سود آشنا شوید. همچنین، مطالعه منابع آموزشی و شرکت در دوره‌های آموزشی می‌تواند به شما در درک بهتر بازار آتی کمک کند.
به چند حالت می‌توانیم وارد قرارداد آتی شویم؟
در قراردادهای آتی، می‌توان به دو روش اصلی وارد بازار شد:
موقعیت خرید (Long Position)
در این حالت، فرد پیش‌بینی می‌کند که قیمت دارایی پایه در آینده افزایش خواهد یافت. بنابراین، قرارداد آتی را خریداری کرده و در صورت افزایش قیمت، با فروش آن در آینده، سود کسب می‌کند.
موقعیت فروش (Short Position)
در این حالت، فرد پیش‌بینی می‌کند که قیمت دارایی پایه در آینده کاهش خواهد یافت. او قرارداد آتی را می‌فروشد بدون اینکه دارایی پایه را در اختیار داشته باشد. در صورت کاهش قیمت، با خرید مجدد قرارداد در آینده با قیمت پایین‌تر، سود کسب می‌کند.
در هر دو حالت، فرد می‌تواند پیش از تاریخ سررسید قرارداد، با انجام معامله معکوس (Offsetting Trade)، موقعیت خود را ببندد و از ورود به فرآیند تحویل فیزیکی دارایی پایه جلوگیری کند.
چه تضمینی برای عمل به تعهدات وجود دارد؟
در بازار قراردادهای آتی، برای اطمینان از اجرای تعهدات طرفین و جلوگیری از نکول (عدم انجام تعهدات)، سازوکارهای مشخصی در نظر گرفته شده است:
وجه تضمین اولیه
طرفین قرارداد آتی موظف هستند مبلغی را به‌عنوان وجه تضمین اولیه در حساب عملیاتی خود واریز کنند. این وجه معمولاً معادل ۲۰٪ ارزش قرارداد است و به‌منظور تضمین اجرای تعهدات در نظر گرفته می‌شود.
تسویه روزانه
در پایان هر روز معاملاتی، سود یا زیان ناشی از تغییرات قیمت قرارداد آتی محاسبه و به حساب عملیاتی طرفین واریز یا از آن کسر می‌شود. این فرآیند به‌منظور تعدیل وجه تضمین و اطمینان از پوشش ریسک‌های ناشی از نوسانات بازار انجام می‌شود.
حداقل وجه تضمین
برای حفظ موقعیت‌های تعهدی، طرفین باید حداقل ۷۰٪ وجه تضمین اولیه را در حساب خود نگه دارند. در صورت کاهش موجودی حساب به زیر این مقدار، اصطلاحاً کال مارجین (Call Margin) رخ می‌دهد و فرد موظف به واریز وجه اضافی یا بستن موقعیت خود خواهد بود.
فرآیند تحویل و تسویه
در تاریخ سررسید قرارداد، طرفین موظف به انجام تعهدات خود هستند. خریدار باید وجه قرارداد را واریز کند و فروشنده باید کالا را تحویل دهد. در صورت عدم انجام تعهدات، جریمه‌هایی مطابق با مقررات بورس کالا اعمال خواهد شد.
نقش بورس کالا
بورس کالای ایران به‌عنوان نهاد ناظر و سازمان‌دهنده معاملات، از طریق اتاق پایاپای، فرآیندهای تسویه، پایاپای و اعمال قراردادهای آتی را مدیریت می‌کند. این نهاد با نظارت دقیق بر معاملات، اطمینان حاصل می‌کند که طرفین به تعهدات خود عمل کنند و در صورت بروز تخلف، اقدامات لازم را انجام دهد.
سوالات متداول
-
قرارداد آتی چیست؟
قرارداد آتی توافقی است که در آن طرفین متعهد می‌شوند مقدار مشخصی از یک دارایی را در تاریخ معین در آینده و با قیمتی از پیش تعیین‌شده خرید یا فروش کنند.
-
برای ورود به بازار آتی چه مراحلی باید طی کرد؟
ابتدا در سامانه سجام ثبت‌نام و احراز هویت کنید، سپس در یکی از کارگزاری‌های مجاز ثبت‌نام کرده و کد معاملاتی آتی دریافت کنید.
-
آیا برای فعالیت در بازار آتی به کد بورسی نیاز است؟
بله، برای فعالیت در بازار آتی داشتن کد بورسی الزامی است.
-
چگونه می‌توان کد معاملاتی آتی دریافت کرد؟
پس از دریافت کد بورسی، به سامانه ایبیگو (ebigo.ir) مراجعه کرده و درخواست کد معاملاتی آتی را ثبت کنید. سپس با مراجعه حضوری به شعب کارگزاری، قراردادهای لازم را امضا کنید.
-
آیا می‌توان بدون داشتن کالا وارد قرارداد آتی شد؟
بله، در قراردادهای آتی می‌توان بدون داشتن کالا، با پیش‌بینی جهت حرکت قیمت، وارد موقعیت خرید یا فروش شد و از نوسانات قیمت سود برد.
-
چه کالاهایی در بازار آتی بورس کالا قابل معامله هستند؟
در حال حاضر، کالاهایی مانند شمش طلا، سکه طلا، صندوق‌های طلا، نقره، زعفران، مس و زیره در بازار آتی بورس کالا قابل معامله هستند.
-
ساعت معاملات بازار آتی چگونه است؟
معاملات بازار آتی در روزهای کاری هفته از ساعت ۱۰:۰۰ تا ۱۷:۰۰ انجام می‌شود.
-
آیا در قراردادهای آتی امکان کسب سود از کاهش قیمت وجود دارد؟
بله، در قراردادهای آتی می‌توان با ورود به موقعیت فروش (Short Position) از کاهش قیمت دارایی سود برد.
-
آیا در قراردادهای آتی تحویل فیزیکی کالا انجام می‌شود؟
در بیشتر موارد، معامله‌گران قبل از تاریخ سررسید با انجام معامله معکوس (Offsetting Trade) از قرارداد خارج می‌شوند و تحویل فیزیکی انجام نمی‌شود.
-
چه تضمینی برای اجرای تعهدات در قراردادهای آتی وجود دارد؟
برای تضمین اجرای تعهدات، طرفین قرارداد باید وجه تضمین اولیه را واریز کنند و بورس کالا از طریق اتاق پایاپای نظارت و تسویه معاملات را انجام می‌دهد.
سخن پایانی
قراردادهای آتی با ویژگی‌هایی چون استانداردسازی، شفافیت قیمت، امکان استفاده از اهرم مالی و دوطرفه بودن بازار، فرصت‌های متنوعی را برای معامله‌گران فراهم می‌کنند. با این حال، استفاده از این ابزارها نیازمند دانش تخصصی، تحلیل دقیق بازار و مدیریت ریسک مؤثر است تا از زیان‌های احتمالی جلوگیری شود. در نهایت، آگاهی و آموزش مستمر در این حوزه می‌تواند به موفقیت در بازارهای مالی کمک کند.
ما همراه شما هستیم تا بازارهای مالی را گام‌به‌گام و ساده بیاموزید.
ممنون که تا پایان مقاله”نحوه شروع معاملات قراردادهای آتی“همراه ما بودید.
بیشتر بخوانید:
نظرات کاربران