توسعه افراطی صندوق‌های سهامی، فرصتی در آستانه تبدیل به تهدید برای بازار سرمایه ایران
به گزارش مالی3،بازار سرمایه ایران در سال‌های اخیر شاهد رشد بی‌سابقه در تعداد صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس (ETF) بوده است، به ویژه صندوق‌های سهامی بخشی و اهرمی. اما پلتفرم تحلیلی “فاندوستینگ” با انتشار گزارشی هشدار داده است که این روند، گرچه در ظاهر نشانه توسعه ابزارهاست، اما در عمل می‌تواند به دلیل عدم ارزیابی نیاز بازار، ضعف نظارتی و پایین بودن سواد مالی عمومی، به یک تهدید جدی برای ثبات ساختاری بازار تبدیل شود.
بر اساس این گزارش، نهادهای مالی تقریباً هر هفته صندوق جدیدی را به بازار عرضه می‌کنند، بدون اینکه توجهی به زیرساخت‌های لازم یا انگیزه‌های تجاری صرف خود داشته باشند. این رویه، حتی در بازارهای مالی پیشرفته جهان نیز نگرانی‌هایی را برانگیخته است.
هشدارهای بین‌المللی؛ زنگ خطری برای بازار ایران:
صندوق بین‌المللی پول (IMF)
در گزارش ثبات مالی سال ۲۰۲۰ خود تصریح کرده است: “رشد سریع ETFهای سهامی ممکن است در مواقع بحران، رفتار توده‌ای سرمایه‌گذاران را تشدید، نوسانات را افزایش و نقدشوندگی را خشک کند.”
سازمان ناظر بازار اروپا (ESMA)
نیز در گزارش ۲۰۲۴ خود به افزایش نگران‌کننده نرخ خطا در تسویه ETFها، به ویژه در صندوق‌های بخشی و بازارهای نوظهور، اشاره کرده است. این امر، که در بازار ایران می‌تواند به صف‌های فروش در فرآیند ابطال واحدها تعبیر شود، اعتماد بازار به قیمت‌گذاری این ابزارها را زیر سوال می‌برد.
بانک تسویه بین‌المللی (BIS)
گزارش داد که در جریان بحران کووید-۱۹ در مارس ۲۰۲۰، بسیاری از ETFهای جهانی به جای جذب نوسانات، خود به عاملی برای تشدید آن تبدیل شدند و با فاصله قابل توجهی از ارزش خالص دارایی (NAV) واقعی خود معامله شدند. (در ایران، ریسک‌های سیاسی و داخلی نیز همواره به اندازه بحران‌های جهانی خطرآفرین بوده‌اند.)
آیا بازار سرمایه ایران به سمت الگوی پرریسک جهانی می‌رود؟
فاندوستینگ با اشاره به ضعف‌های ساختاری بازار سرمایه ایران از جمله عمق پایین، دامنه نوسان محدود، رفتارهای هیجانی و ضعف در بازارگردانی، این سوال را مطرح می‌کند که آیا توسعه سریع و بی‌ضابطه صندوق‌های سهامی، بخشی و اهرمی، بازار را به سمت همان الگوی پرریسک جهانی سوق نمی‌دهد؟
این پلتفرم تاکید می‌کند که گرچه توسعه ابزارهای مالی خوب است و تاسیس صندوق‌ها را نشانه‌ای برای بلوغ بازار سرمایه می‌داند، اما بدون ظرفیت‌سنجی و ارزیابی ریسک، این ابزارها نه تنها کارا نیستند، بلکه می‌توانند چرخه بازار را از تعادل خارج کنند.
با توجه به این هشدارها، به نظر می‌رسد زمان آن رسیده است که نهادهای ناظر بازار سرمایه ایران، به جای تمرکز صرف بر کمیت، بر کیفیت ابزارهای مالی و ظرفیت جذب آن‌ها در بازار تمرکز بیشتری داشته باشند تا از تبدیل فرصت‌ها به تهدیدهای ساختاری جلوگیری شود.
نظرات کاربران