ماده ۹۶ و ۱۱۱ تامین اجتماعی چیست؟، قانون تأمین اجتماعی به‌عنوان اصلی‌ترین سند حمایتی برای بیمه‌شدگان و بازنشستگان، دو رکن اساسی را برای حفظ حقوق مستمری‌بگیران در نظر گرفته است: ماده ۱۱۱ و ماده ۹۶. این دو ماده، هر یک با هدفی مجزا اما کاملاً مکمل، دو جنبه حیاتی حمایت مالی را پوشش می‌دهند. ماده ۱۱۱ با تعیین یک کف حمایتی، تضمین می‌کند که هیچ مستمری‌بگیری به زیر خط حداقل دستمزد سقوط نکند، در حالی که ماده ۹۶ به پویایی اقتصادی توجه دارد و مسئولیت افزایش سالانه مستمری‌ها را متناسب با تغییرات هزینه زندگی و تورم، بر دوش سازمان تأمین اجتماعی می‌گذارد. درک این دو ماده برای هر مستمری‌بگیری که به دنبال تأمین آتیه و معیشت پایدار است، ضروری است.
فهرست مطالب:
ماده ۹۶ و ۱۱۱ تامین اجتماعی چیست؟
ماده ۹۶ و ماده ۱۱۱ دو رکن اساسی در قانون تأمین اجتماعی ایران هستند که هر دو به حوزه حقوق و مستمری بازنشستگان و ازکارافتادگان مربوط می‌شوند:
ماده ۹۶ قانون تأمین اجتماعی: متناسب‌سازی و افزایش سالانه مستمری‌ها
این ماده به وظیفه سازمان تأمین اجتماعی در قبال افزایش مستمری بیمه‌شدگان می‌پردازد.
- محتوا و وظیفه سازمان: سازمان تأمین اجتماعی مکلف است میزان کلیه مستمری‌های بازنشستگی، ازکارافتادگی کلی و مجموع مستمری بازماندگان را متناسب با افزایش هزینه زندگی (یعنی نرخ تورم) و در حدود امکانات مالی سازمان، افزایش دهد.
- اهمیت: این ماده پشتوانه قانونی افزایش سالانه مستمری بازنشستگان است. این افزایش معمولاً پس از تصویب در هیئت دولت، در ابتدای هر سال مالی (فروردین) اعمال می‌شود.
- نکته کلیدی: عبارت “در حدود امکانات مالی سازمان” در این ماده، همواره محل بحث بوده است؛ زیرا گاهی افزایش مستمری‌ها با نرخ رسمی تورم و هزینه زندگی همخوانی کامل ندارد.
ماده ۱۱۱ قانون تأمین اجتماعی: تعیین حداقل مستمری
این ماده یک تضمین حقوقی مهم برای حفظ حداقل معیشت مستمری‌بگیران است.
- محتوا و اصل تضمین: مستمری بازنشستگی، ازکارافتادگی کلی و مجموع مستمری بازماندگان در هیچ حالتی نباید از میزان حداقل دستمزد کارگر عادی برای همان سال کمتر باشد.
- اهمیت: ماده ۱۱۱ به‌عنوان کف حمایت سازمان تأمین اجتماعی عمل می‌کند. این بدان معناست که اگر مستمری محاسبه‌شده برای یک فرد (بر اساس سوابق و حقوق او) کمتر از حداقل دستمزد مصوب سال باشد، سازمان موظف است آن را تا سقف حداقل دستمزد افزایش داده و پرداخت کند.
- تفاوت با ماده ۹۶:
- ماده ۹۶: در مورد میزان رشد سالانه مستمری‌ها صحبت می‌کند.
- ماده ۱۱۱: حداقل مطلق مبلغی را تعیین می‌کند که مستمری‌بگیر باید دریافت کند.
به زبان ساده، ماده ۱۱۱ تضمین می‌کند که هیچ مستمری‌بگیری کمتر از حداقل حقوق مصوب دولتی دریافت نکند، و ماده ۹۶ تضمین می‌کند که مستمری‌ها در طول زمان به‌روز و افزایش یابند.
کدام مستمری‌بگیران مشمول ماده ۱۱۱ قانون تامین اجتماعی می شوند؟
ماده ۱۱۱ قانون تأمین اجتماعی درباره تضمین حداقل مبلغ مستمری است. این ماده در اصل شامل مستمری‌های اصلی و سه‌گانه تأمین اجتماعی می‌شود:
مشمولین اصلی ماده ۱۱۱ قانون تأمین اجتماعی عبارتند از:
- بازنشستگان: افرادی که بر اساس سوابق و شرایط قانونی به سن و سابقه لازم برای بازنشستگی رسیده‌اند.
- ازکارافتادگان کلی (معلولیت کامل): افرادی که بر اثر حادثه ناشی از کار یا بیماری، توانایی خود را برای هر نوع اشتغال به‌طور کامل از دست داده‌اند و مستمری ازکارافتادگی کلی دریافت می‌کنند.
- بازماندگان واجد شرایط: خانواده‌های مستمری‌ب بگیر (همسر، فرزندان، و پدر و مادر تحت تکفل) در صورتی که حق مستمری آن‌ها به دلیل فوت بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر اصلی برقرار شده باشد. (در اینجا مجموع مستمری بازماندگان ملاک است).
نکته کلیدی درباره شمولیت:
ماده ۱۱۱ به طور خلاصه می‌گوید که میزان مستمری برای هیچ یک از این گروه‌ها (یا مجموع مستمری بازماندگان) نباید از حداقل دستمزد کارگر عادی همان سال که توسط شورای عالی کار تعیین می‌شود، کمتر باشد.
توجه: این ماده فقط بر “کف” مستمری تأکید دارد؛ یعنی اگر مستمری یک فرد با سوابق کم، کمتر از حداقل حقوق باشد، سازمان موظف است آن را به اندازه حداقل حقوق تعیین شده در آن سال افزایش دهد.
نکات حقوقی ماده ۱۱۱ قانون تامین اجتماعی
ماده ۱۱۱ قانون تأمین اجتماعی یکی از مهم‌ترین مواد حمایتی و حقوقی برای مستمری‌بگیران است. نکات حقوقی و تحلیلی مهم درباره این ماده به شرح زیر است:
تضمین حداقل معیشت (اصل حقوقی)
- کف حمایت قانونی: ماده ۱۱۱ یک تضمین حقوقی مطلق ایجاد می‌کند که مستمری هیچ‌یک از مشمولین (بازنشستگی، ازکارافتادگی کلی و بازماندگان) نباید از یک سطح مشخص کمتر باشد. این ماده نقش یک خط فقر بیمه‌ای را ایفا می‌کند.
- تکلیف سازمان: سازمان تأمین اجتماعی، فارغ از میزان سوابق یا حقوق مبنای محاسبه مستمری بیمه‌شده، مکلف است مبلغ را تا این کف قانونی افزایش دهد (این یک حق مکتسبه برای مستمری‌بگیر است).
مشمولین مشخص
ماده ۱۱۱ صرفاً شامل سه نوع اصلی مستمری می‌شود:
- مستمری بازنشستگی.
- مستمری ازکارافتادگی کلی (در مورد ازکارافتادگی جزئی، این ماده اعمال نمی‌شود).
- مجموع مستمری بازماندگان (حقوقی که بین وراث قانونی تقسیم می‌شود، مجموع آن نباید از حداقل کمتر باشد).
ملاک مقایسه (معیار حداقل)
- حداقل دستمزد کارگر عادی: مبنای مقایسه برای تعیین حداقل مستمری، حداقل دستمزد کارگر عادی (نه کارگر دارای سابقه یا تخصص) در همان سال است.
- مصوبه شورای عالی کار: حداقل دستمزد ملاک، همان رقمی است که هر ساله توسط شورای عالی کار تصویب می‌شود و دولت آن را ابلاغ می‌کند.
عدم ارتباط با سابقه و مبلغ اولیه
- قطع ارتباط با حق بیمه پرداختی: از نظر حقوقی، این ماده در واقع مستمری را از سابقه پرداخت حق بیمه و مبلغ حقوق اولیه بیمه‌شده جدا می‌کند. اگرچه فرمول محاسبه مستمری بر اساس سوابق است، اما خروجی نهایی نباید از کف ماده ۱۱۱ کمتر شود.
- تکمیل مابه‌التفاوت: اگر فردی به دلیل سوابق کم یا حقوق پایین، مستمری‌ای کمتر از حداقل دستمزد داشته باشد، سازمان موظف به پرداخت مابه‌التفاوت است. این مابه‌التفاوت در واقع نوعی یارانه حمایتی از صندوق بیمه‌شدگان نیست، بلکه یک تکلیف قانونی بر عهده سازمان است.
استثنائات و محدودیت‌های حقوقی
- عدم شمول ازکارافتادگی جزئی: ازکارافتادگی جزئی به دلیل اینکه فرد همچنان توانایی کار دارد، مشمول این حداقل حمایتی نیست.
- عدم شمول سایر مزایا: این ماده فقط بر مستمری حاکم است و سایر مزایا مانند کمک‌هزینه‌های جانبی (مسکن، عائله‌مندی و…) که ممکن است به مستمری‌بگیر پرداخت شود، از این قاعده پیروی نمی‌کنند.
- حداقل، نه سقف: ماده ۱۱۱ فقط کف پرداخت را تعیین می‌کند؛ مستمری افرادی که سوابق و حقوق بالاتری دارند، طبعاً بالاتر از این حداقل خواهد بود و هیچ سقفی برای مستمری تعیین نمی‌کند.
سوالات متداول
-
ماده ۱۱۱ قانون تأمین اجتماعی چه موضوعی را تضمین می‌کند؟
این ماده تضمین می‌کند که مستمری (بازنشستگی، ازکارافتادگی کلی یا مجموع بازماندگان) از حداقل حقوق سالانه کمتر نباشد، که در واقع نقش یک کف حمایتی را ایفا می‌کند.
-
مستمری‌بگیران اصلی مشمول ماده ۱۱۱ چه کسانی هستند؟
بازنشستگان، ازکارافتادگان کلی و مجموع مستمری بازماندگان.
-
مبنای قانونی تعیین حداقل مستمری در ماده ۱۱۱ چیست؟
حداقل دستمزد کارگر عادی که هر ساله توسط شورای عالی کار تعیین و تصویب می‌شود.
-
اگر مستمری فردی کمتر از حداقل حقوق باشد، سازمان تأمین اجتماعی چه وظیفه‌ای دارد؟
سازمان مکلف است مابه‌التفاوت آن را پرداخت کرده و مستمری را به سطح حداقل دستمزد مصوب سال برساند.
-
هدف اصلی ماده ۹۶ قانون تأمین اجتماعی چیست؟
هدف، افزایش سالانه مستمری‌ها به‌منظور متناسب‌سازی با نرخ تورم و هزینه زندگی است.
-
ماده ۹۶ در چه فواصل زمانی اجرا شده و مستمری‌ها را افزایش می‌دهد؟
به‌صورت سالانه، معمولاً در فروردین ماه، پس از تصویب هیئت وزیران.
-
آیا افزایش مستمری تحت ماده ۹۶ تضمین می‌کند که مستمری حتماً برابر با نرخ تورم باشد؟
خیر، این افزایش باید “در حدود امکانات مالی سازمان” باشد، بنابراین لزوماً برابر با نرخ تورم نیست.
-
آیا ماده ۱۱۱ شامل افرادی که دچار ازکارافتادگی جزئی شده‌اند نیز می‌شود؟
خیر، این تضمین حداقل حقوق فقط شامل مستمری ازکارافتادگی کلی می‌شود.
-
تفاوت بنیادین ماده ۹۶ و ۱۱۱ در عمل چیست؟
ماده ۱۱۱ کف پرداخت مستمری را تضمین می‌کند تا کسی زیر حداقل حقوق نماند، در حالی که ماده ۹۶ رشد و افزایش سالانه را دنبال می‌کند.
-
آیا ماده ۱۱۱ شامل مزایای جانبی مستمری مانند حق عائله‌مندی یا حق مسکن نیز می‌شود؟
خیر، این ماده صرفاً بر مبلغ اصلی مستمری حاکم است و سایر کمک‌هزینه‌ها را شامل نمی‌شود.
سخن پایانی
در نتیجه، می‌توان گفت که ماده ۹۶ و ماده ۱۱۱ در کنار هم، ساختار دفاعی و حمایتی سازمان تأمین اجتماعی را شکل می‌دهند. ماده ۱۱۱ حکم تضمین اولیه و ثبات را دارد؛ مانند یک ترمز اضطراری که اجازه نمی‌دهد مستمری، تحت هیچ شرایطی از یک حداقل مشخص پایین‌تر بیاید. از سوی دیگر، ماده ۹۶ حکم حرکت رو به جلو و رشد را دارد و وظیفه دارد مستمری‌بگیر را در برابر فرسایش قدرت خرید ناشی از تورم محافظت کند. بنابراین، هرگونه بحث و تصمیم‌گیری درباره حقوق بازنشستگان و پایداری صندوق‌های بیمه‌ای، باید با در نظر گرفتن این دو ستون قانونی انجام شود تا هم حداقل معیشت تضمین شده و هم کیفیت زندگی در طول زمان بهبود یابد.
ممنون که تا پایان مقاله”ماده ۹۶ و ۱۱۱ تامین اجتماعی چیست؟“همراه ما بودید.
بیشتر بخوانید:
- وام تامین اجتماعی به چه کسانی تعلق میگیرد؟
- هدیه ازدواج تامین اجتماعی از چه سالی شروع شد؟
- نسخه الکترونیک تامین اجتماعی تا چند روز اعتبار دارد؟
- سازمان تامین اجتماعی زیر نظر کدام وزارتخانه است؟
- سختی کار تامین اجتماعی چند سال است؟
- کدام بیمارستان با بیمه تامین اجتماعی قرارداد دارد؟
- نام کاربری تامین اجتماعی چیست؟
- مرخصی استعلاجی تامین اجتماعی چند روز است؟
- ماده ۹۶ و ۱۱۱ تامین اجتماعی چیست؟
- کدام دندانپزشکی با بیمه تامین اجتماعی قرارداد دارد؟
- کدام بیمه تامین اجتماعی بهتر است؟
- غیر حداقل بگیران تامین اجتماعی چه کسانی هستند؟
- عیدی بازنشستگان تامین اجتماعی ۱۴۰۴ چقدر است؟
- شناسه قبض بیمه تامین اجتماعی کدام است؟
نظرات کاربران