صندوق‌های کالایی چیست؟، صندوق‌های کالایی، ابزارهای مالی نوینی هستند که به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند تا بدون نیاز به خرید و نگهداری فیزیکی کالاها، در بازارهای کالایی سرمایه‌گذاری کنند. این صندوق‌ها با تجمیع وجوه سرمایه‌گذاران، منابع مالی را در کالاهای مختلف یا اوراق بهادار مبتنی بر کالاها سرمایه‌گذاری می‌کنند. در ایران، صندوق‌های کالایی از سال ۱۳۹۶ وارد بازار سرمایه شدند و با استقبال سرمایه‌گذاران مواجه شدند.
فهرست مطالب:
صندوق‌های کالایی چیست؟
صندوق‌های کالایی (Exchange-Traded Commodity Funds یا ETC) ابزارهای مالی هستند که به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند تا بدون نیاز به خرید و نگهداری فیزیکی کالاها، در بازارهای کالایی سرمایه‌گذاری کنند. این صندوق‌ها با جمع‌آوری سرمایه از سرمایه‌گذاران، منابع مالی را در کالاهای مختلف یا اوراق بهادار مبتنی بر کالاها سرمایه‌گذاری می‌کنند.
انواع صندوق‌های کالایی
-
صندوق‌های تک‌کالایی
این صندوق‌ها منابع مالی خود را عمدتاً در یک کالای خاص مانند طلا، زعفران یا نفت سرمایه‌گذاری می‌کنند. برای مثال، صندوق‌های کالایی طلا در اوراق بهادار مبتنی بر سکه یا شمش طلا سرمایه‌گذاری می‌کنند. -
صندوق‌های چندکالایی (صندوق‌های شاخصی)
این صندوق‌ها منابع مالی خود را در ترکیبی از کالاهای مختلف مانند طلا، نفت، محصولات کشاورزی و فلزات سرمایه‌گذاری می‌کنند. این تنوع‌بخشی به سبد دارایی‌ها، ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد و امکان پوشش ریسک تورم را فراهم می‌کند.
تفاوت صندوق چند کالایی با صندوق کالایی چیست؟
صندوق کالایی (تک‌کالایی)
صندوق‌های کالایی معمولاً منابع مالی خود را به سرمایه‌گذاری در یک کالای خاص مانند طلا، نفت، زعفران یا پسته اختصاص می‌دهند. این صندوق‌ها می‌توانند در گواهی سپرده کالایی، قراردادهای آتی، قراردادهای اختیار معامله یا قراردادهای سلف موازی استاندارد مرتبط با آن کالا سرمایه‌گذاری کنند. تمرکز این صندوق‌ها بر یک کالا باعث می‌شود که ارزش واحدهای صندوق به‌طور مستقیم تحت تأثیر نوسانات قیمت آن کالا قرار گیرد.
صندوق چندکالایی (Multi-Commodity Fund)
صندوق‌های چندکالایی منابع مالی خود را در ترکیبی از کالاهای مختلف مانند طلا، نفت، زعفران، پسته و دیگر کالاها سرمایه‌گذاری می‌کنند. این صندوق‌ها با تنوع‌بخشی به سبد دارایی و توزیع ریسک در کالاهای مختلف، می‌توانند پرتفوی قابل‌اطمینانی در برابر ریسک‌های ناشی از تغییرات قیمتی در کالاهای مختلف داشته باشند. در ایران، این صندوق‌ها می‌توانند در تمامی گواهی سپرده‌های کالایی پیوسته مانند نفت خام، انواع حامل‌های انرژی، زعفران، زیره، پسته، میعانات گازی و فلزات اساسی سرمایه‌گذاری کنند.
تفاوت‌های اصلی
| ویژگی | صندوق کالایی (تک‌کالایی) | صندوق چندکالایی |
|---|---|---|
| تعداد کالاها | یک کالا | چندین کالا |
| تنوع سبد دارایی | کم | بالا |
| ریسک نوسانات قیمتی | بالا | کمتر |
| پتانسیل بازدهی | وابسته به یک کالا | وابسته به ترکیب کالاها |
| مناسب برای | سرمایه‌گذاران با دیدگاه خاص به یک کالا | سرمایه‌گذاران با دیدگاه کلی به بازار کالاها |
عملکرد صندوق های کالایی چگونه است؟
صندوق‌های کالایی قابل معامله در بورس نمونه‌ای از صندوق‌های سرمایه‌گذاری هستند که دارایی تحت مدیریت آن‌ها شامل کالاهای خاص، گواهی سپرده آن کالا یا اوراق مشتقه مرتبط با آن کالا می‌باشد.
عملکرد این صندوق‌ها به این صورت است که وجوه جمع‌آوری‌شده را به سرمایه‌گذاری در یک کالای خاص یا اوراق مالی مرتبط با آن اختصاص می‌دهند. سرمایه‌گذارانی که قصد خرید آن کالا را دارند، به‌جای خرید مستقیم کالا، واحدهای صندوق‌های کالایی مرتبط با آن کالا را خریداری می‌کنند و از افزایش قیمت آن منتفع می‌شوند.
یکی از نکات مهم این است که در ایران، دارایی پایه تمامی صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی که در بورس کالای ایران پذیرش شده‌اند، اوراق بهادار مبتنی بر کالای مورد نظر است. این اوراق بهادار شامل گواهی سپرده کالایی، قرارداد آتی کالایی، قرارداد اختیار معامله کالایی و قراردادهای سلف موازی استاندارد است.
-
قرارداد آتی: این قرارداد افراد را ملزم می‌کند که مقدار معینی از کالا را در زمان مشخصی خریداری کنند.
-
قرارداد اختیار معامله: به خریدار این اختیار را می‌دهد که در آینده، کالایی را خریداری کند یا از خرید آن منصرف شود.
-
گواهی سپرده کالایی: این اوراق بهادار بر اساس موجودی کالا در انبار صادر می‌شود.
-
قرارداد سلف موازی استاندارد: در این قرارداد، خریدار تمام مبلغ کالا را پرداخت می‌کند و سپس فروشنده متعهد می‌شود که کالا را در زمان معین تحویل دهد.
خرید و نگهداری گواهی سپرده کالایی و دیگر اوراق بهادار مبتنی بر کالا، این مزیت را دارد که ریسک‌های مربوط به خرید و نگهداری کالای فیزیکی را کاهش می‌دهد. بنابراین، ریسک صندوق‌های کالایی در مقایسه با خرید مستقیم کالاهای فیزیکی به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای کاهش می‌یابد.
ارکان صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله
صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) در بورس، ابزارهای مالی هستند که برای مدیریت و نظارت بر عملکرد خود به ارکان مختلفی نیاز دارند. این ارکان به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: ارکان اجرایی و ارکان نظارتی. در ادامه، به معرفی این ارکان و وظایف آن‌ها می‌پردازیم:
ارکان اجرایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری
-
مدیر صندوق
مدیر صندوق مسئولیت اجرای استراتژی‌های سرمایه‌گذاری، تصمیم‌گیری در خصوص خرید و فروش دارایی‌ها، و نظارت بر عملکرد صندوق را بر عهده دارد. این فرد یا نهاد باید دارای مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار باشد. -
مدیر سرمایه‌گذاری
شخصی حقیقی است که وظیفه دارد سرمایه‌های جمع‌آوری‌شده را با توجه به شرایط بازار در دارایی‌های مناسبی که به نفع سرمایه‌گذاران است، سرمایه‌گذاری کند. -
مدیر ثبت
در صندوق‌های بزرگ با حداقل سرمایه ۵۰ میلیارد ریال، مدیر ثبت وظیفه اجرای درخواست‌های صدور و ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری را بر عهده دارد. -
کارگزار صندوق
تمامی صندوق‌های سرمایه‌گذاری موظف هستند تا معاملات خود را تحت نظر یک کارگزار مورد تایید سازمان بورس و اوراق بهادار انجام دهند. کارگزار صندوق در ازای ارائه خدمات خرید و فروش اوراق صندوق، کارمزد دریافت می‌کند.
ارکان نظارتی صندوق‌های سرمایه‌گذاری
-
مجمع صندوق
بالاترین رکن صندوق است که با حضور دارندگان حداقل نصف به علاوه یک گواهی سرمایه‌گذاری ممتاز تشکیل می‌شود. وظیفه اصلی مجمع، انتخاب ارکان اصلی صندوق مانند مدیر، متولی، ضامن، حسابرس و تصویب تغییرات در اساسنامه و امیدنامه صندوق است. -
متولی صندوق
متولی به عنوان نماینده سرمایه‌گذاران عمل می‌کند و وظیفه نظارت بر عملکرد مدیر صندوق و سایر ارکان را بر عهده دارد. او همچنین مسئول تأیید حساب‌های بانکی صندوق و نظارت بر دریافت‌ها و پرداخت‌های آن است. -
حسابرس
حسابرس از میان مؤسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس انتخاب می‌شود و وظیفه بررسی صورت‌های مالی صندوق و ارائه گزارش‌های حسابرسی را بر عهده دارد. -
بازارگردان
در صندوق‌های قابل معامله (ETF)، بازارگردان مسئولیت نقدشوندگی واحدهای سرمایه‌گذاری را به عهده دارد. او با خرید و فروش واحدهای صندوق، از ایجاد صف‌های خرید و فروش جلوگیری می‌کند و تعادل بازار را حفظ می‌نماید. -
ضامن نقدشوندگی
در برخی صندوق‌ها، ضامن نقدشوندگی وظیفه تأمین نقدینگی در زمان کسری وجه نقد برای ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری را بر عهده دارد. این رکن به‌ویژه در صندوق‌های با دارایی‌های غیرنقدشونده اهمیت دارد.
سوالات متداول
-
صندوق کالایی چیست؟
صندوق کالایی یک صندوق سرمایه‌گذاری است که منابع مالی خود را در کالاها یا اوراق بهادار مبتنی بر کالاها سرمایه‌گذاری می‌کند.
-
صندوق کالایی چگونه کار می‌کند؟
این صندوق‌ها وجوه سرمایه‌گذاران را جمع‌آوری کرده و در کالاها، گواهی سپرده کالایی یا قراردادهای مشتقه مرتبط با کالاها سرمایه‌گذاری می‌کنند.
-
آیا صندوق‌های کالایی برای همه مناسب هستند؟
بله، صندوق‌های کالایی به‌ویژه برای کسانی که می‌خواهند در بازارهای کالایی سرمایه‌گذاری کنند، بدون اینکه نیاز به خرید فیزیکی کالا داشته باشند، مناسب است.
-
چه کالاهایی در صندوق‌های کالایی سرمایه‌گذاری می‌شود؟
صندوق‌های کالایی می‌توانند در کالاهایی مانند طلا، نفت، زعفران، پسته، سیمان و بسیاری دیگر از محصولات کشاورزی و صنعتی سرمایه‌گذاری کنند.
-
آیا صندوق‌های کالایی قابل معامله هستند؟
بله، صندوق‌های کالایی معمولاً به صورت صندوق‌های قابل معامله (ETF) در بورس عرضه می‌شوند و سرمایه‌گذاران می‌توانند آن‌ها را خرید و فروش کنند.
-
مزایای صندوق‌های کالایی چیست؟
از مزایای این صندوق‌ها می‌توان به تنوع در سبد دارایی، کاهش ریسک، مدیریت حرفه‌ای و دسترسی به بازار کالاها بدون نیاز به خرید فیزیکی کالا اشاره کرد.
-
آیا صندوق‌های کالایی نوسانات زیادی دارند؟
بله، صندوق‌های کالایی به دلیل نوسانات طبیعی در بازار کالاها ممکن است دچار نوسانات قیمتی شدید شوند.
-
چگونه می‌توان در صندوق‌های کالایی سرمایه‌گذاری کرد؟
برای سرمایه‌گذاری در صندوق‌های کالایی باید از طریق کارگزاری‌های بورس و با دریافت کد معاملاتی اقدام کرد.
-
آیا صندوق‌های کالایی در برابر تورم محافظت می‌کنند؟
بله، بسیاری از کالاها مانند طلا و نفت معمولاً با تورم همگام هستند و صندوق‌های کالایی می‌توانند به‌عنوان یک وسیله حفاظتی در برابر تورم عمل کنند.
-
تفاوت صندوق کالایی تک‌کالایی و چندکالایی چیست؟
صندوق کالایی تک‌کالایی در یک کالا خاص سرمایه‌گذاری می‌کند، در حالی که صندوق کالایی چندکالایی در ترکیبی از کالاهای مختلف سرمایه‌گذاری می‌کند.
سخن پایانی
صندوق‌های کالایی با ارائه ویژگی‌هایی مانند تسهیل در خرید و فروش، امکان استفاده به‌عنوان وثیقه و کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و انبارداری، یکی از ابزارهای مؤثر برای سرمایه‌گذاری در بازارهای کالایی هستند. این ابزار مالی به‌ویژه در شرایط تورمی می‌تواند به‌عنوان وسیله‌ای برای حفظ ارزش دارایی‌ها عمل کند. با این حال، مانند هر سرمایه‌گذاری دیگری، صندوق‌های کالایی نیز با ریسک‌هایی همراه هستند که سرمایه‌گذاران باید پیش از سرمایه‌گذاری، آن‌ها را مورد بررسی قرار دهند.
ما همراه شما هستیم تا بازارهای مالی را گام‌به‌گام و ساده بیاموزید.
ممنون که تا پایان مقاله”روش‌های تحلیل بورس کالا“همراه ما بودید.
بیشتر بخوانید:
نظرات کاربران