اوراق بدهی چیست؟، اوراق بدهی یکی از ابزارهای مهم مالی در بازار سرمایه است که به دولت‌ها، شرکت‌ها و مؤسسات مالی امکان می‌دهد منابع مالی موردنیاز خود را از سرمایه‌گذاران جذب کنند. این اوراق به دارندگان خود این امکان را می‌دهند که در ازای سرمایه‌گذاری خود، سودی مشخص و از پیش تعیین‌شده دریافت کنند. به همین دلیل، اوراق بدهی به‌عنوان یک گزینه کم‌ریسک در مقایسه با سهام شناخته می‌شود.
سرمایه‌گذاری در اوراق بدهی برای افرادی که به دنبال سود ثابت و قابل پیش‌بینی هستند، جذاب است. این اوراق انواع مختلفی دارند، از جمله اوراق مشارکت، اوراق خزانه اسلامی و صکوک، که هر یک بسته به شرایط اقتصادی و نیازهای سرمایه‌گذاری، می‌توانند انتخاب مناسبی باشند.
فهرست مطالب:
اوراق بدهی چیست؟
اوراق بدهی یکی از ابزارهای مالی در بازار سرمایه است که به دولت‌ها، شرکت‌ها و مؤسسات اجازه می‌دهد برای تأمین مالی خود از سرمایه‌گذاران وام بگیرند. در ازای این وام، ناشر اوراق (دولت یا شرکت) متعهد می‌شود که اصل مبلغ را در سررسید مشخص به سرمایه‌گذار بازگرداند و در طول دوره، سود مشخصی (بهره) پرداخت کند.
ویژگی‌های اوراق بدهی
بازدهی مشخص و کم‌ریسک
برخلاف سهام که بازدهی آن نامشخص است، اوراق بدهی سود مشخص و تضمین‌شده‌ای دارند.
تاریخ سررسید
هر اوراق بدهی دارای یک تاریخ سررسید است که در آن، اصل پول به سرمایه‌گذار بازپرداخت می‌شود.
قابلیت معامله در بازار ثانویه
بسیاری از اوراق بدهی در بازار بورس و فرابورس قابل خریدوفروش هستند.
ضمانت پرداخت سود و اصل پول
برخی اوراق بدهی توسط دولت یا بانک مرکزی ضمانت می‌شوند، که باعث کاهش ریسک آن‌ها می‌شود.
انواع اوراق بدهی
اوراق قرضه (Bond)
- نوعی اوراق بدهی است که توسط دولت‌ها، شهرداری‌ها و شرکت‌ها منتشر می‌شود.
- این اوراق معمولاً دارای نرخ بهره ثابت یا متغیر هستند.
اوراق مشارکت
- برای تأمین مالی پروژه‌های بزرگ دولتی یا خصوصی منتشر می‌شود.
- دارندگان این اوراق در سود پروژه شریک می‌شوند.
اوراق خزانه اسلامی (اخزا)
- این اوراق بدون پرداخت سود دوره‌ای هستند و زیر قیمت اسمی فروخته می‌شوند.
- در سررسید، مبلغ اسمی اوراق به دارنده پرداخت می‌شود.
اوراق اجاره
- یک نهاد مالی دارایی‌هایی را خریداری می‌کند و آن‌ها را به‌صورت اجاره به دیگران واگذار می‌کند.
- اجاره‌بها به دارندگان اوراق پرداخت می‌شود.
اوراق مرابحه
- این اوراق برای تأمین مالی خرید کالا و خدمات توسط شرکت‌ها یا دولت منتشر می‌شود.
- سود آن به‌صورت دوره‌ای پرداخت می‌شود.
اوراق استصناع
- برای تأمین مالی تولید کالا یا خدمات خاص منتشر می‌شود.
- دولت یا شرکت سفارش ساخت یک محصول یا پروژه خاص را می‌دهد و در آینده هزینه آن را پرداخت می‌کند.
سرمایه گذاری در اوراق بدهی
برای سرمایه‌گذاری در اوراق بدهی، لازم است با برخی اصطلاحات کلیدی این بازار آشنا باشید. این مفاهیم به شما کمک می‌کنند تا تصمیمات آگاهانه‌تری در انتخاب اوراق مناسب بگیرید. در ادامه، مهم‌ترین اصطلاحات مربوط به اوراق بدهی را بررسی می‌کنیم:
تاریخ سررسید: به تاریخی گفته می‌شود که در آن ناشر اوراق بدهی (وام‌گیرنده) متعهد است اصل مبلغ سرمایه‌گذاری (ارزش اسمی اوراق) را به دارنده اوراق بازپرداخت کند.
- ارزش اسمی: مبلغ اولیه‌ای که در هنگام خرید اوراق پرداخت می‌شود و در تاریخ سررسید، همان مقدار به سرمایه‌گذار بازگردانده می‌شود.
- قیمت بازاری: در صورتی که دارندگان اوراق بدهی بخواهند قبل از تاریخ سررسید آن را بفروشند، باید این اوراق را با قیمت روز بازار معامله کنند که ممکن است با ارزش اسمی تفاوت داشته باشد.
- نرخ سود اسمی: میزان سودی که در فواصل زمانی مشخص (مثلاً ماهانه یا سالانه) به دارندگان اوراق پرداخت می‌شود.
- نرخ سود تا سررسید (YTM – Yield to Maturity): این نرخ بازدهی کل اوراق بدهی را از زمان خرید تا تاریخ سررسید نشان می‌دهد. سرمایه‌گذاران معمولاً هنگام خریدوفروش اوراق، این نرخ را در نظر می‌گیرند.
- ریسک نکول: یکی از ریسک‌های اصلی در اوراق بدهی که عدم توانایی ناشر (دولت یا شرکت) در بازپرداخت اصل و سود اوراق را نشان می‌دهد. البته در صورتی که اوراق توسط دولت منتشر شده باشد، این ریسک عملاً وجود ندارد.
- ریسک نقدشوندگی: زمانی رخ می‌دهد که دارنده اوراق بدهی نتواند به‌راحتی اوراق خود را در بازار بفروشد. این مشکل معمولاً زمانی پیش می‌آید که حجم معاملات اوراق کم باشد و خریداری برای آن وجود نداشته باشد.
مزایا و معایب سرمایه گذاری در اوراق بدهی
سرمایه‌گذاری در اوراق بدهی یکی از روش‌های متداول برای کسب درآمد ثابت و کاهش ریسک در سبد سرمایه‌گذاری است. این اوراق که توسط دولت‌ها، شرکت‌ها یا نهادهای مالی منتشر می‌شوند، تعهدی برای بازپرداخت اصل سرمایه به همراه سود مشخص در تاریخ معین به سرمایه‌گذار ارائه می‌دهند. در ادامه، به بررسی مزایا و معایب سرمایه‌گذاری در اوراق بدهی می‌پردازیم.
مزایای سرمایه‌گذاری در اوراق بدهی
- درآمد ثابت و پایدار: اوراق بدهی معمولاً نرخ بهره ثابتی دارند که به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد درآمدی منظم و قابل پیش‌بینی داشته باشند.
- امنیت سرمایه: به‌ویژه در اوراق بدهی دولتی، ریسک نکول (عدم بازپرداخت) بسیار پایین است، زیرا دولت‌ها معمولاً متعهد به بازپرداخت بدهی‌های خود هستند.
- تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری: افزودن اوراق بدهی به پرتفوی سرمایه‌گذاری می‌تواند به کاهش ریسک کلی سرمایه‌گذاری کمک کند و تعادل بهتری بین ریسک و بازده ایجاد نماید.
- معافیت مالیاتی: در برخی موارد، سود حاصل از اوراق بدهی، مانند اوراق مشارکت، ممکن است معاف از مالیات باشد که می‌تواند جذابیت این اوراق را افزایش دهد.
- نقدشوندگی بالا: بسیاری از اوراق بدهی در بازارهای ثانویه معامله می‌شوند، بنابراین سرمایه‌گذاران می‌توانند در صورت نیاز به وجه نقد، اوراق خود را به‌راحتی بفروشند.
معایب سرمایه‌گذاری در اوراق بدهی
- بازدهی کمتر نسبت به سهام: اوراق بدهی معمولاً بازدهی کمتری نسبت به سرمایه‌گذاری در سهام دارند، زیرا ریسک کمتری را متحمل می‌شوند.
- ریسک نرخ بهره: تغییرات در نرخ بهره می‌تواند بر ارزش اوراق بدهی تأثیر بگذارد؛ افزایش نرخ بهره معمولاً منجر به کاهش قیمت اوراق بدهی می‌شود.
- ریسک تورم: اگر نرخ تورم از نرخ بهره اوراق بدهی بیشتر باشد، قدرت خرید سود دریافتی کاهش می‌یابد و سرمایه‌گذار ممکن است در واقعیت ضرر کند.
- عدم مشارکت در سود شرکت: دارندگان اوراق بدهی برخلاف سهامداران، در مالکیت شرکت سهمی ندارند و از افزایش سودآوری شرکت بهره‌مند نمی‌شوند.
- ریسک نقدشوندگی: برخی اوراق بدهی ممکن است بازار ثانویه فعالی نداشته باشند، بنابراین فروش آن‌ها قبل از سررسید ممکن است دشوار باشد.
در نهایت، سرمایه‌گذاری در اوراق بدهی برای افرادی مناسب است که به دنبال یک منبع درآمد ثابت و با ریسک پایین هستند. با این حال، مهم است که سرمایه‌گذاران قبل از تصمیم‌گیری، تمامی جوانب مثبت و منفی را در نظر گرفته و با توجه به اهداف مالی و میزان تحمل ریسک خود، اقدام به سرمایه‌گذاری کنند.
سوالات متداول
-
اوراق بدهی چیست؟
اوراق بدهی نوعی اوراق بهادار است که ناشر آن (دولت، شرکت یا نهاد عمومی) متعهد می‌شود در سررسید مشخص، اصل مبلغ سرمایه را همراه با سود معین به خریدار بازپرداخت کند.
-
چه تفاوتی بین اوراق بدهی و سهام وجود دارد؟
دارنده اوراق بدهی بستانکار ناشر محسوب می‌شود و حق مالکیت یا رأی در شرکت ندارد،در حالی که سهامدار مالک بخشی از شرکت است و در تصمیم‌گیری‌های آن مشارکت دارد.
-
انواع اوراق بدهی کدام‌اند؟
اوراق بدهی شامل اوراق مشارکت، اوراق خزانه اسلامی (اخزا) و صکوک می‌شوند که هر کدام ویژگی‌ها وکاربردهای خاص خود را دارند.
-
اوراق مشارکت چیست؟
اوراق مشارکت برای تأمین مالی پروژه‌های سودآور منتشر می‌شوند و سرمایه‌گذاران با خرید آن‌ها در سود طرح شریک می‌شوند.
-
صکوک چیست؟
صکوک اوراق بدهی منطبق با شریعت اسلامی است که انواع مختلفی مانند اجاره، مرابحه و استصناع دارد.
-
تاریخ سررسید در اوراق بدهی چیست؟
تاریخ سررسید زمانی است که در آن ناشر اوراق، مبلغ اسمی را به دارنده اوراق بازپرداخت می‌کند.
-
نرخ سود اسمی چیست؟
نرخی است که به‌صورت دوره‌ای تا زمان سررسید به دارندگان اوراق پرداخت می‌شود.
-
ریسک نکول چیست؟
ریسک نکول به عدم توانایی ناشر در بازپرداخت اصل و سود اوراق در زمان سررسید اشاره دارد.
-
آیا اوراق بدهی در بورس معامله می‌شوند؟
بله، بسیاری از اوراق بدهی در بازارهای بورس قابل معامله هستند و سرمایه‌گذاران می‌توانند آن‌ها را خرید و فروش کنند.
-
مزایای سرمایه‌گذاری در اوراق بدهی چیست؟
اوراق بدهی معمولاً درآمد ثابت و ریسک کمتری نسبت به سهام دارند و می‌توانند به تنوع‌بخشی سبد سرمایه‌گذاری کمک کنند.
سخن پایانی
اوراق بدهی یکی از گزینه‌های مناسب برای متنوع‌سازی سبد سرمایه‌گذاری و کاهش ریسک مالی است. این ابزار مالی به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد بدون پذیرش نوسانات شدید بازار سهام، سودی مشخص و مطمئن دریافت کنند.
بااین‌حال، پیش از سرمایه‌گذاری در این اوراق، بررسی عواملی مانند نرخ سود، تاریخ سررسید، ریسک نکول و نقدشوندگی اوراق ضروری است. همچنین، در شرایط تورمی، ممکن است ارزش واقعی بازدهی این اوراق کاهش یابد، بنابراین ترکیب آن‌ها با سایر ابزارهای سرمایه‌گذاری مانند سهام یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌تواند تصمیمی هوشمندانه باشد.
در نهایت، انتخاب اوراق بدهی به اهداف سرمایه‌گذاری، میزان تحمل ریسک و شرایط اقتصادی بستگی دارد، و آگاهی از انواع این اوراق می‌تواند به سرمایه‌گذاران در تصمیم‌گیری بهتر کمک کند.
ممنون که تا پایان مقاله”اوراق بدهی چیست؟“همراه ما بودید.
بیشتر بخوانید:
- تعریف بازار های مالی و نقش آن ها در اقتصاد
- تفاوت بازار های سرمایه گذاری و بازار های سفته بازی
- تاریخچه بورس در ایران و جهان
- معرفی سازمان ها و نهاد های نظارتی در بورس
- تفاوت بورس، فرابورس و بورس کالا
- اوراق بدهی چیست؟
- قراردادهای مشتقه چیست؟
- مفاهیم عرضه و تقاضا، حجم معاملات و صف خرید و فروش
- عرضه اولیه چیست؟
- اصول مدیریت ریسک در سرمایه گذاری
- آشنایی با قوانین معاملات و محدودیت ها
- مالیات در بورس و نحوه محاسبه آن
- نقش کارگزاران و صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بورس
- تفاوت تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی
- نقش دامنه نوسان و حجم مبنا
نظرات کاربران