سهام چیست و چگونه معامله می شود؟،سهام یکی از اصلی‌ترین ابزارهای سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی است که به افراد اجازه می‌دهد در مالکیت شرکت‌ها شریک شوند. با خرید سهام، سرمایه‌گذاران در سود و زیان شرکت سهیم می‌شوند و می‌توانند از طریق افزایش قیمت سهام یا دریافت سود نقدی (DPS) کسب درآمد کنند.
معاملات سهام در بازار بورس و فرابورس انجام می‌شود و افراد می‌توانند با دریافت کد بورسی و ثبت‌نام در یک کارگزاری معتبر به‌صورت آنلاین خریدوفروش کنند. قیمت سهام بر اساس عرضه و تقاضا تغییر می‌کند و عوامل مختلفی مانند عملکرد شرکت، شرایط اقتصادی و اخبار تأثیرگذار، نوسانات آن را تعیین می‌کنند.
درک نحوه عملکرد بازار سهام و روش‌های معامله، به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری بگیرند و ریسک سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهند.
فهرست مطالب:
سهام چیست و چگونه معامله می شود؟
سهام یکی از مهم‌ترین ابزارهای مالی در بازار سرمایه است که نشان‌دهنده مالکیت یک فرد در یک شرکت سهامی است. دارندگان سهام به نسبت میزان مالکیت خود، در سود و زیان شرکت شریک هستند و در تصمیم‌گیری‌های آن نقش دارند.
در این مقاله، ابتدا به بررسی انواع سهام در بورس می‌پردازیم و سپس فرآیند معامله سهام را توضیح خواهیم داد.
انواع سهام در بورس
انواع سهام از منظر شکل
سهام بانام و سهام بی‌نام
- سهام بانام: مشخصات مالک در برگه سهام درج شده و در دفتر ثبت شرکت نیز ثبت می‌شود.
- سهام بی‌نام: مالک مشخص نیست و به صورت در وجه حامل صادر می‌شود.
تفاوت اصلی:
- سهام بانام امنیت بیشتری دارد و امکان سوءاستفاده از آن کمتر است.
- سهام بی‌نام قابل معامله بدون نیاز به تغییر مشخصات مالک است اما خطر گم‌شدن یا سرقت دارد.
انواع سهام از لحاظ حقوقی
سهام عادی و سهام ممتاز
- سهام عادی: رایج‌ترین نوع سهام که دارنده آن در سود و زیان شرکت شریک است و حق رأی در مجامع عمومی دارد.
- سهام ممتاز: دارندگان این سهام سود بیشتری دریافت می‌کنند و در صورت ورشکستگی شرکت، اولویت بیشتری نسبت به سهامداران عادی در دریافت دارایی‌های شرکت دارند.
تفاوت اصلی:
- سهام عادی ریسک بیشتری دارد اما در بلندمدت سودآورتر است.
- سهام ممتاز سود تضمینی دارد اما معمولاً بدون حق رأی در شرکت است.
انواع سهام از لحاظ ماهیت آورنده
سهام نقدی و سهام غیرنقدی
- سهام نقدی: ارزش این نوع سهام به صورت نقدی پرداخت می‌شود.
- سهام غیرنقدی: این نوع سهام از طریق دارایی‌های غیرنقدی مانند املاک، تجهیزات یا امتیازات پرداخت می‌شود.
تفاوت اصلی:
- سهام نقدی نقدشوندگی بالاتری دارد و به راحتی معامله می‌شود.
- سهام غیرنقدی نیاز به ارزیابی و تأیید ارزش دارایی‌ها دارد.
سایر انواع سهام در بورس
- سهام حق تقدم: در صورت افزایش سرمایه شرکت، سهامداران فعلی اولویت خرید این سهام را دارند.
- سهام جایزه: شرکت‌ها در برخی مواقع به جای پرداخت سود نقدی، سهام جدید به سهامداران خود اعطا می‌کنند.
- سهام مدیریتی (کنترلی): این نوع سهام به اندازه‌ای است که دارنده آن می‌تواند در تعیین اعضای هیئت‌مدیره و تصمیمات کلان شرکت تأثیرگذار باشد.
انواع ارزش سهام در بورس
ارزش سهام در بورس به روش‌های مختلفی محاسبه می‌شود:
- ارزش اسمی: ارزش تعیین‌شده در اساسنامه شرکت، که معمولاً ۱۰۰۰ ریال برای هر سهم است.
- ارزش دفتری: ارزش دارایی‌های شرکت پس از کسر بدهی‌ها که در ترازنامه مشخص می‌شود.
- ارزش بازار: قیمت سهم در بازار که بر اساس عرضه و تقاضا تغییر می‌کند.
- ارزش جایگزینی: هزینه لازم برای تأسیس مجدد شرکت با همان امکانات فعلی.
- ارزش ذاتی: ارزش واقعی شرکت بر اساس سودآوری و جریان‌های نقدی آتی.
فرآیند معامله سهام در بورس
برای خریدوفروش سهام در بورس، مراحل زیر طی می‌شود:
دریافت کد بورسی
برای ورود به بازار سرمایه، ابتدا باید در سامانه سجام ثبت‌نام کنید و از یک کارگزاری معتبر کد بورسی دریافت کنید.
انتخاب کارگزاری و افتتاح حساب معاملاتی
کارگزاری‌ها واسطه‌ای بین سرمایه‌گذاران و بازار بورس هستند. پس از ثبت‌نام در یک کارگزاری، می‌توانید از طریق سامانه‌های معاملاتی آنلاین، خریدوفروش سهام را انجام دهید.
واریز وجه به حساب معاملاتی
برای خرید سهام، ابتدا باید حساب خود را شارژ کنید.
انتخاب سهم و ثبت سفارش خرید
با استفاده از تحلیل بنیادی و تکنیکال، سهم موردنظر خود را انتخاب کرده و سفارش خرید خود را در سامانه معاملاتی کارگزاری ثبت کنید.
انجام معامله و تسویه
در صورت هماهنگی قیمت خرید و فروش بین خریدار و فروشنده، معامله انجام شده و سهام خریداری‌شده به پرتفوی شما اضافه می‌شود.
نظارت بر سبد سرمایه‌گذاری و فروش در زمان مناسب
پس از خرید سهام، باید به‌صورت مداوم عملکرد شرکت را بررسی کنید و در زمان مناسب اقدام به فروش کنید.
سهام چه مزیت هایی برای سرمایه گذاری دارد؟
سرمایه‌گذاری در سهام یکی از رایج‌ترین و پربازده‌ترین روش‌های سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی است. این روش سرمایه‌گذاری به افراد اجازه می‌دهد که علاوه بر کسب سود، در رشد اقتصادی و تأمین مالی شرکت‌ها نقش داشته باشند. در ادامه، مهم‌ترین مزایای سرمایه‌گذاری در سهام را بررسی می‌کنیم.
امکان کسب سود از دو روش (سود سرمایه‌ای و سود نقدی)
سرمایه‌گذاران از طریق خریدوفروش سهام و دریافت سود نقدی می‌توانند درآمد کسب کنند:
سود سرمایه‌ای (Capital Gain): اگر قیمت سهم افزایش یابد، سرمایه‌گذار می‌تواند آن را با قیمت بالاتر بفروشد و سود کند.
سود نقدی (DPS – Dividend Per Share): برخی شرکت‌ها در پایان سال مالی بخشی از سود خود را بین سهامداران توزیع می‌کنند.
مثال:
فرض کنید سهامی را با قیمت ۵۰۰۰ تومان خریداری کرده‌اید و پس از چند ماه قیمت آن به ۷۰۰۰ تومان می‌رسد. اگر این سهم را بفروشید، ۲۰۰۰ تومان سود به ازای هر سهم کسب کرده‌اید. همچنین ممکن است شرکت ۲۰۰ تومان سود نقدی به ازای هر سهم به شما پرداخت کند.
حفظ ارزش پول در برابر تورم
در کشورهایی با نرخ تورم بالا، بازار سهام می‌تواند راهی برای حفظ ارزش سرمایه باشد.
قیمت سهام شرکت‌های قوی معمولاً متناسب با تورم رشد می‌کند.
در بلندمدت، بازدهی بورس معمولاً از نرخ تورم بیشتر است.
مثال:
در ایران، بازار بورس در بازه‌های بلندمدت معمولاً از رشد قیمت دلار و تورم عقب نمی‌ماند.
سهامی که وابسته به کالاهای اساسی (مانند نفت، فلزات و محصولات پتروشیمی) هستند، معمولاً در دوره‌های تورمی رشد می‌کنند.
نقدشوندگی بالا در مقایسه با برخی سرمایه‌گذاری‌ها
در مقایسه با سرمایه‌گذاری در مسکن یا طلا، بازار سهام نقدشوندگی بالاتری دارد.
سرمایه‌گذاران می‌توانند در هر لحظه سهام خود را خریدوفروش کنند و نیازی به پیدا کردن مشتری برای فروش دارایی خود ندارند.
مسکن و برخی دارایی‌های فیزیکی ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها برای فروش زمان ببرند، اما در بورس می‌توان در کمتر از چند دقیقه معامله انجام داد.
مثال:
اگر شما مالک یک آپارتمان باشید، ممکن است فروش آن چندین ماه طول بکشد، اما اگر سهام داشته باشید، می‌توانید آن را در چند ثانیه بفروشید.
امکان شروع سرمایه‌گذاری با مبالغ کم
برخلاف بازارهایی مانند مسکن که نیاز به سرمایه اولیه بالا دارند، سرمایه‌گذاری در بورس حتی با مبالغ کم نیز امکان‌پذیر است.
شما می‌توانید با مبلغ کم (مثلاً ۵۰۰ هزار تومان یا حتی کمتر) وارد بازار بورس شوید و اقدام به خرید سهام کنید.
در برخی بازارهای مالی دیگر (مانند مسکن)، حداقل سرمایه موردنیاز بسیار بالاتر است.
مثال:
در بورس ایران، برخی سهام با قیمت‌های پایین‌تر از ۱۰۰۰ تومان قابل خرید هستند، در حالی که برای ورود به بازار مسکن، حداقل به چند میلیارد تومان نیاز است.
تنوع بالای فرصت‌های سرمایه‌گذاری
در بورس، گزینه‌های متعددی برای سرمایه‌گذاری وجود دارد.
می‌توانید سهام شرکت‌های مختلف (صنعتی، فناوری، پتروشیمی، بانکی و…) را خریداری کنید.
می‌توانید در صندوق‌های سرمایه‌گذاری، اوراق مشارکت، اوراق قرضه و سایر ابزارهای مالی متنوع سرمایه‌گذاری کنید.
مثال:
اگر فردی علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و گاز باشد، می‌تواند سهام شرکت‌های پتروشیمی و پالایشگاهی را خریداری کند.
اگر فردی به دنبال ریسک کمتر باشد، می‌تواند در صندوق‌های سرمایه‌گذاری درآمد ثابت سرمایه‌گذاری کند.
امکان سرمایه‌گذاری غیرمستقیم برای افراد مبتدی
برای افرادی که دانش کافی در بورس ندارند، امکان سرمایه‌گذاری غیرمستقیم از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری وجود دارد.
این صندوق‌ها توسط مدیران حرفه‌ای اداره می‌شوند و می‌توانند گزینه‌ای مطمئن برای افراد کم‌تجربه باشند.
سرمایه‌گذاران می‌توانند بدون نیاز به خریدوفروش مستقیم سهام، از رشد بازار سهام بهره‌مند شوند.
مثال:
صندوق‌های سهامی، درآمد ثابت و مختلط از جمله روش‌های غیرمستقیم سرمایه‌گذاری در بورس هستند که مدیریت حرفه‌ای دارند.
مالکیت در شرکت‌های بزرگ و کسب درآمد از آن‌ها
با خرید سهام، شما به‌عنوان یک سهامدار در سود و زیان شرکت شریک خواهید شد.
اگر شرکت سودآوری بالایی داشته باشد، ارزش سهام شما افزایش می‌یابد.
سهامداران می‌توانند در تصمیمات شرکت از طریق مجامع عمومی سهامداران مشارکت کنند.
مثال:
اگر شما سهام شرکت بزرگی مانند یک شرکت پتروشیمی یا فولادی را خریداری کنید، در سود آن شرکت شریک خواهید شد.
مزیت مالیاتی و کاهش هزینه‌های معاملاتی
سرمایه‌گذاری در بورس، معافیت‌های مالیاتی و هزینه‌های کمتری نسبت به سایر روش‌های سرمایه‌گذاری دارد.
برخلاف مسکن که مالیات‌های متعددی مانند مالیات نقل‌وانتقال و اجاره دارد، سرمایه‌گذاری در بورس هزینه‌های مالیاتی کمتری دارد.
کارمزد خریدوفروش سهام نسبت به سایر سرمایه‌گذاری‌ها ناچیز است.
مثال:
در برخی کشورها، سود حاصل از سرمایه‌گذاری در بورس مشمول مالیات کمتری نسبت به درآمدهای دیگر است.
امکان سرمایه‌گذاری بین‌المللی از طریق بورس‌های جهانی
سرمایه‌گذاران می‌توانند از طریق بازارهای بین‌المللی، در شرکت‌های مطرح دنیا سرمایه‌گذاری کنند.
خرید سهام شرکت‌های بین‌المللی مانند اپل، مایکروسافت، آمازون و تسلا از طریق بورس‌های خارجی امکان‌پذیر است.
این کار امکان کسب سود دلاری و متنوع‌سازی پرتفوی را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند.
مثال:
بازارهای مالی مانند بورس نزدک (NASDAQ) و نیویورک (NYSE) امکان سرمایه‌گذاری در شرکت‌های فناوری و صنعتی بزرگ را فراهم کرده‌اند.
انواع قیمت سهام در بورس چیست؟
در بازار بورس، قیمت سهام دارای انواع مختلفی است که هر یک بر اساس معیارهای خاصی محاسبه می‌شوند. آگاهی از این قیمت‌ها به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری در خریدوفروش سهام بگیرند و استراتژی‌های معاملاتی خود را بهینه کنند. در ادامه، مهم‌ترین انواع قیمت سهام در بورس را بررسی می‌کنیم.
قیمت اسمی (Par Value)
قیمت اسمی، قیمتی است که هنگام تأسیس شرکت برای هر سهم تعیین می‌شود و در اساسنامه شرکت ثبت شده است.
در ایران، قیمت اسمی هر سهم در بیشتر شرکت‌های بورسی برابر ۱۰۰۰ ریال (۱۰۰ تومان) است.
قیمت اسمی معیاری برای تعیین سرمایه اولیه شرکت است و تأثیری بر ارزش واقعی سهام در بازار ندارد.
مثال:
اگر یک شرکت ۱۰ میلیون سهم با ارزش اسمی ۱۰۰۰ ریالی منتشر کند، سرمایه ثبت‌شده آن ۱۰ میلیارد ریال خواهد بود.
قیمت بازار (Market Price)
قیمت بازار، قیمتی است که سهام در بازار بورس بر اساس عرضه و تقاضا معامله می‌شود.
این قیمت لحظه‌به‌لحظه تغییر می‌کند و تحت تأثیر اخبار، عملکرد شرکت، شرایط اقتصادی و میزان عرضه و تقاضا قرار دارد.
قیمت بازار واقعی‌ترین ارزش سهام در یک لحظه خاص را نشان می‌دهد.
مثال:
اگر قیمت سهام شرکت الف در بازار بورس ۵۰۰۰ تومان باشد، سرمایه‌گذاران برای خرید هر سهم این شرکت باید این مبلغ را پرداخت کنند.
قیمت ذاتی (Intrinsic Value)
قیمت ذاتی، ارزش واقعی سهام است که از طریق تحلیل‌های مالی، ارزش‌گذاری دارایی‌ها و پیش‌بینی جریان‌های نقدی آتی شرکت محاسبه می‌شود.
تحلیلگران بنیادی از روش‌های مختلفی مانند مدل تنزیل جریان نقدی (DCF)، نسبت P/E و روش NAV برای محاسبه قیمت ذاتی سهام استفاده می‌کنند.
اگر قیمت بازار یک سهم کمتر از قیمت ذاتی آن باشد، احتمال دارد که آن سهم ارزنده باشد و در آینده رشد کند.
مثال:
اگر محاسبات تحلیلگران نشان دهد که قیمت واقعی (ذاتی) سهام یک شرکت ۸۰۰۰ تومان است اما در بازار با قیمت ۵۵۰۰ تومان معامله می‌شود، می‌توان گفت که سهم احتمالاً کمتر از ارزش واقعی خود قیمت‌گذاری شده است و پتانسیل رشد دارد.
قیمت پایانی (Closing Price)
قیمت پایانی، میانگین وزنی قیمت‌هایی است که یک سهم در طول روز معامله شده است، مشروط بر اینکه حجم معاملات به حد نصاب مشخصی برسد.
قیمت پایانی معیار مهمی برای تعیین قیمت سهم در روز بعد است.
اگر حجم معاملات یک سهم کمتر از حد نصاب تعیین‌شده باشد، قیمت پایانی بر اساس یک فرمول خاص محاسبه می‌شود که باعث می‌شود نوسان قیمت غیرمنطقی کنترل شود.
مثال:
اگر قیمت سهم در طول روز در بازه ۴۹۰۰ تا ۵۱۰۰ تومان معامله شده باشد و حجم معاملات آن به حد نصاب برسد، ممکن است قیمت پایانی سهم ۵۰۰۰ تومان تعیین شود.
قیمت اولین معامله (First Trade Price)
اولین قیمتی که یک سهم در ابتدای روز معاملاتی خریدوفروش می‌شود، قیمت اولین معامله نام دارد.
این قیمت می‌تواند به سرمایه‌گذاران سیگنالی درباره روند روزانه سهم بدهد.
ممکن است قیمت اولین معامله با قیمت پایانی روز قبل متفاوت باشد.
مثال:
اگر قیمت پایانی سهم در روز قبل ۴۸۰۰ تومان باشد اما روز بعد بازار با قیمت ۴۹۵۰ تومان باز شود، قیمت اولین معامله ۴۹۵۰ تومان خواهد بود.
قیمت مجاز (Allowed Price Range)
قیمت مجاز، بازه‌ای است که در آن سهم در طول یک روز معاملاتی می‌تواند نوسان داشته باشد.
در بورس ایران، دامنه نوسان معمولی ۵ درصد است، به این معنی که قیمت سهم نمی‌تواند بیش از ۵ درصد افزایش یا کاهش یابد.
در فرابورس، دامنه نوسان بسته به بازار ممکن است متفاوت باشد (۳ یا ۵ درصد).
مثال:
اگر قیمت پایانی یک سهم ۵۰۰۰ تومان باشد، قیمت مجاز برای روز بعد بین ۴۷۵۰ تا ۵۲۵۰ تومان خواهد بود.
قیمت سهام در عرضه اولیه (IPO Price)
در عرضه اولیه (IPO)، قیمت سهام توسط کارشناسان مالی تعیین و پس از آن در بورس عرضه می‌شود.
این قیمت بر اساس ارزش‌گذاری شرکت، میزان استقبال سرمایه‌گذاران و شرایط بازار تعیین می‌شود.
معمولاً سهام عرضه اولیه در روزهای ابتدایی با افزایش قیمت مواجه می‌شود، زیرا تقاضا برای آن بالاست.
مثال:
اگر یک شرکت جدید در بورس با قیمت ۳۰۰۰ تومان عرضه اولیه شود، ممکن است در روزهای بعد قیمت آن افزایش یابد و به ۴۰۰۰ تومان برسد.
قیمت تسویه (Settlement Price)
این قیمت معمولاً در بازارهای آتی و اختیار معامله استفاده می‌شود و نشان‌دهنده قیمت نهایی یک دارایی در پایان یک دوره معاملاتی است.
در معاملات آتی و قراردادهای اختیار معامله، قیمت تسویه اهمیت زیادی دارد، زیرا مبنای تعیین سود و زیان طرفین قرارداد است.
مثال:
اگر قیمت تسویه قرارداد آتی ۲۰ میلیون تومان باشد، تسویه مالی معامله بر اساس این قیمت انجام خواهد شد.
سوالات متداول
-
سهام چیست؟
سهام نشان‌دهنده مالکیت یک فرد در یک شرکت سهامی است و دارنده آن در سود و زیان شرکت سهیم می‌شود.
-
چرا شرکت‌ها سهام منتشر می‌کنند؟
شرکت‌ها برای تأمین مالی و جذب سرمایه از سرمایه‌گذاران، سهام خود را در بازار بورس عرضه می‌کنند.
-
چگونه می‌توان سهام خرید؟
برای خرید سهام، ابتدا باید کد بورسی دریافت کنید، در یک کارگزاری ثبت‌نام کنید و از طریق سامانه‌های معاملاتی آنلاین اقدام به خرید کنید.
-
چه عواملی بر قیمت سهام تأثیر می‌گذارند؟
- عرضه و تقاضا
- عملکرد مالی شرکت
- شرایط اقتصادی و سیاسی
- نرخ بهره و تورم
-
سود سهام چگونه پرداخت می‌شود؟
- سود نقدی (DPS) که شرکت به سهامداران پرداخت می‌کند.
- افزایش قیمت سهام که از خرید و فروش سهام به دست می‌آید.
-
آیا می‌توان با سرمایه کم در بورس فعالیت کرد؟
بله، سرمایه‌گذاری در بورس حتی با مبالغ کم امکان‌پذیر است. برخی سهام با قیمت‌های پایین در بازار قابل خرید هستند.
-
چگونه می‌توان سهام را فروخت؟
-
- از طریق سامانه معاملاتی کارگزاری
- انتخاب تعداد سهام و قیمت موردنظر
- ثبت سفارش فروش و انتظار برای انجام معامله
-
تفاوت بین سهام عادی و سهام ممتاز چیست؟
سهام عادی دارای حق رأی در مجامع و سود متغیر است.
سهام ممتاز سود تضمین‌شده دارد اما معمولاً حق رأی ندارد.
-
آیا سرمایه‌گذاری در بورس ریسک دارد؟
بله، بورس بازاری پرنوسان است و ممکن است قیمت سهام کاهش یابد، اما در بلندمدت معمولاً بازدهی بالایی دارد.
-
چگونه می‌توان ریسک سرمایه‌گذاری در بورس را کاهش داد؟
-
- متنوع‌سازی سبد سرمایه‌گذاری
- استفاده از تحلیل‌های بنیادی و تکنیکال
- سرمایه‌گذاری بلندمدت
- انتخاب شرکت‌های معتبر و سودده
سخن پایانی
سرمایه‌گذاری در سهام می‌تواند یکی از بهترین روش‌های رشد سرمایه باشد، اما نیازمند دانش، تحلیل و استراتژی صحیح است. افراد می‌توانند با شناخت انواع سهام، بررسی ارزش ذاتی شرکت‌ها و رعایت اصول مدیریت ریسک، سود مناسبی از این بازار کسب کنند. در نهایت، بورس یک فرصت جذاب برای رشد سرمایه است، اما تنها کسانی که با آگاهی و استراتژی وارد این بازار می‌شوند، می‌توانند از مزایای آن بهره‌مند شوند.
ما همراه شما هستیم تا بازارهای مالی را گام‌به‌گام و ساده بیاموزید.
ممنون که تا پایان مقاله”سهام چیست و چگونه معامله می شود؟“همراه ما بودید.
بیشتر بخوانید:
- تعریف بازار های مالی و نقش آن ها در اقتصاد
- تفاوت بازار های سرمایه گذاری و بازار های سفته بازی
- تاریخچه بورس در ایران و جهان
- معرفی سازمان ها و نهاد های نظارتی در بورس
- تفاوت بورس، فرابورس و بورس کالا
- اوراق بدهی چیست؟
- قراردادهای مشتقه چیست؟
- مفاهیم عرضه و تقاضا، حجم معاملات و صف خرید و فروش
- عرضه اولیه چیست؟
- اصول مدیریت ریسک در سرمایه گذاری
- آشنایی با قوانین معاملات و محدودیت ها
- مالیات در بورس و نحوه محاسبه آن
- نقش کارگزاران و صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بورس
- تفاوت تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی
- نقش دامنه نوسان و حجم مبنا
نظرات کاربران