استیکینگ فانتوم چیست؟

استیکینگ فانتوم چیست؟
0

استیکینگ فانتوم چیست؟، استیکینگ فانتوم (Fantom) یکی از روش‌های محبوب در دنیای بلاک‌چین است که به کاربران این امکان را می‌دهد تا با قفل کردن توکن‌های FTM در شبکه فانتوم، از پاداش‌های سالانه بهره‌مند شوند. فانتوم یک بلاک‌چین مقیاس‌پذیر است که با استفاده از الگوریتم Lachesis و Byzantine Fault Tolerance (BFT) به بهبود سرعت و کاهش هزینه‌های تراکنش‌ها پرداخته است. این ویژگی‌ها باعث شده‌اند که فانتوم در میان دیگر بلاک‌چین‌ها مورد توجه قرار گیرد و استیکینگ فانتوم فرصتی مناسب برای کسب درآمد غیرفعال از دارایی‌های دیجیتال به‌شمار می‌رود.

استیکینگ فانتوم چیست؟

استیکینگ فانتوم (Fantom Staking) یک روش برای کسب درآمد غیرفعال از طریق نگهداری و قفل کردن توکن‌های بومی شبکه فانتوم، یعنی FTM، است. شبکه فانتوم یک بلاکچین لایه یک است که بر پایه مکانیزم اجماع “اثبات سهام (Proof-of-Stake – PoS)” کار می‌کند.

نحوه کار استیکینگ فانتوم

در بلاکچین‌های اثبات سهام، به جای ماینرها (در اثبات کار)، اعتبارسنج‌ها (Validators) وظیفه تأیید تراکنش‌ها و ساخت بلاک‌های جدید را بر عهده دارند. برای اینکه یک کاربر بتواند اعتبارسنج شود، باید مقدار مشخصی از توکن‌های بومی شبکه را قفل (استیک) کند. این کار به عنوان یک وثیقه عمل می‌کند و انگیزه‌ای برای رفتار صادقانه اعتبارسنج ایجاد می‌کند.

در شبکه فانتوم، شما می‌توانید به دو روش اصلی FTM را استیک کنید:

  1. اعتبارسنجی (Running a Validator Node): این روش برای افرادی است که مقدار زیادی FTM دارند (حداقل 500,000 FTM) و توانایی فنی برای راه‌اندازی و نگهداری یک گره (Node) اعتبارسنج را دارند. اعتبارسنج‌ها مستقیماً در فرآیند اجماع شبکه شرکت کرده و پاداش دریافت می‌کنند.
  2. نمایندگی (Delegating): این روش برای اکثر کاربران مناسب‌تر است. شما می‌توانید توکن‌های FTM خود را به یک اعتبارسنج موجود “واگذار” یا “نمایندگی” کنید. با این کار، توکن‌های شما به توان اعتبارسنجی آن گره اضافه می‌شود و شما بخشی از پاداش‌هایی را که آن اعتبارسنج از تأیید تراکنش‌ها و حفظ امنیت شبکه به دست می‌آورد، دریافت می‌کنید.

مراحل کلی استیکینگ FTM (از طریق نمایندگی):

  • خرید FTM: ابتدا باید توکن‌های FTM را از یک صرافی ارز دیجیتال معتبر (مانند بایننس، کوکوین و …) خریداری کنید.
  • انتقال به کیف پول سازگار: FTMهای خود را به یک کیف پول دیجیتال سازگار با شبکه فانتوم منتقل کنید. کیف پول رسمی فانتوم (fWallet)، متامسک (با اضافه کردن شبکه فانتوم)، تراست والت، لجر و … از این جمله هستند.
  • انتخاب اعتبارسنج: در کیف پول خود یا پلتفرم استیکینگ، لیستی از اعتبارسنج‌ها را مشاهده خواهید کرد. باید یک اعتبارسنج قابل اعتماد را انتخاب کنید. (نکات مهم: میزان کمیسیون، سابقه عملکرد، و میزان آنلاین بودن اعتبارسنج را بررسی کنید).
  • قفل کردن توکن‌ها (Delegate): مقدار FTM مورد نظر خود را برای استیک کردن انتخاب کرده و آن را به اعتبارسنج انتخابی خود واگذار (Delegate) کنید.
  • انتخاب دوره قفل شدن: در فانتوم، می‌توانید دوره قفل شدن را انتخاب کنید. این دوره‌ها از 0 روز (استیکینگ منعطف) تا 365 روز (یک سال) متغیر هستند. معمولاً هرچه دوره قفل شدن طولانی‌تر باشد، نرخ پاداش (سود) بیشتری دریافت خواهید کرد.
  • دریافت پاداش: پاداش‌های استیکینگ به طور منظم (معمولاً روزانه یا هفتگی) به کیف پول شما واریز می‌شود.

انواع استیکینگ فانتوم (FTM)

استیکینگ فانتوم (Fantom Staking) راهی برای کسب درآمد غیرفعال و در عین حال کمک به امنیت و پایداری شبکه بلاکچین فانتوم است. همانطور که اشاره شد، اعتبارسنج‌ها وظیفه محافظت از شبکه در برابر سرقت، جعل هویت و حملات سیبیل (Sybil Attacks) را بر عهده دارند و برای این کار به حداقل 500,000 توکن FTM نیاز دارند. اما برای اکثر کاربران که این میزان توکن را ندارند، روش‌های دیگری برای مشارکت در استیکینگ و کسب پاداش وجود دارد.

بر اساس متنی که ارائه دادید، استیکینگ فانتوم به سه روش اصلی قابل اجرا است:

استیکینگ امانی (Custodial Staking)

این ساده‌ترین و راحت‌ترین روش برای استیک کردن دارایی‌های FTM است. در این نوع استیکینگ، شما توکن‌های FTM خود را در یک صرافی متمرکز (CEX) مانند بایننس (Binance) یا کوین‌بیس (Coinbase) نگهداری و استیک می‌کنید.

ویژگی‌ها:

  • سادگی: فرآیند بسیار آسانی دارد و معمولاً تنها با چند کلیک در رابط کاربری صرافی انجام می‌شود.
  • پاداش: سود دریافتی معمولاً پایین‌تر است (مثلاً حدود یک درصد) زیرا صرافی خود بخشی از سود را به عنوان کارمزد دریافت می‌کند.
  • نقدشوندگی: توکن‌های شما در این روش “آزاد” هستند و کاربر می‌تواند هر لحظه آن‌ها را بفروشد یا انتقال دهد، بدون اینکه نگران دوره قفل شدن باشد.
  • ریسک‌های امانی: کنترل کلیدهای خصوصی شما در اختیار صرافی است، که ریسک‌های خاص خود (مانند هک شدن صرافی) را به همراه دارد.

استیکینگ سیال (Fluid Staking)

در این روش، سرمایه‌گذاران توکن‌های FTM خود را برای یک بازه زمانی مشخص قفل می‌کنند تا بازدهی بیشتری کسب کنند. این بازه‌های زمانی می‌توانند از دو هفته تا یک سال متغیر باشند.

ویژگی‌ها:

  • دوره قفل شدن: شما توکن‌های خود را برای یک دوره انتخابی قفل می‌کنید. در طول این دوره، امکان برداشت یا انتقال توکن‌ها وجود ندارد.
  • پاداش بیشتر: نرخ پاداش دریافتی مستقیماً به طول دوره قفل شدن بستگی دارد؛ هرچه توکن‌های FTM مدت بیشتری استیک شوند، نرخ پاداش بالاتر خواهد بود.
  • ریسک نقدینگی: به دلیل دوره قفل شدن، نقدینگی شما برای مدتی محدود می‌شود و در صورت نیاز فوری به دارایی‌ها، نمی‌توانید به آن‌ها دسترسی داشته باشید.

لیکوئید استیکینگ (Liquid Staking)

لیکوئید استیکینگ یکی از محبوب‌ترین روش‌های استیکینگ در فضای دیفای (DeFi) است. در این روش، شما توکن اصلی خود (FTM) را استیک می‌کنید و در ازای آن، یک توکن جدید (Liquid Staking Token – LST) دریافت می‌کنید.

ویژگی‌ها:

  • دو منظوره: با یک تیر دو نشان می‌زنید! شما هم پاداش استیکینگ FTM اصلی خود را دریافت می‌کنید و هم می‌توانید توکن جدید دریافتی را در پلتفرم‌های دیفای دیگر (مانند پروتکل‌های استخراج نقدینگی، فارمینگ یا حتی به عنوان وثیقه برای وام) سرمایه‌گذاری کرده و پاداش‌های اضافی کسب کنید.
  • مثال در فانتوم: در شبکه فانتوم، سرمایه‌گذاران در ازای استیک FTM، توکن‌های sFTM را دریافت می‌کنند. این sFTM ها را می‌توان در فعالیت‌های دیفای دیگر استفاده کرد.
  • افزایش بهره‌وری سرمایه: این روش به شما امکان می‌دهد تا از دارایی‌های استیک شده خود به صورت همزمان استفاده کنید و بهره‌وری سرمایه را افزایش دهید.
  • پیچیدگی بیشتر: این روش معمولاً پیچیدگی بیشتری نسبت به استیکینگ امانی دارد و ممکن است با ریسک‌های اضافی مربوط به پروتکل‌های دیفای و توکن‌های LST همراه باشد.

سود استیک فانتوم چقدر است؟

سود استیکینگ فانتوم (FTM) یک عدد ثابت نیست و به عوامل مختلفی بستگی دارد. این عوامل شامل نوع استیکینگ، مدت زمان قفل کردن (Lock-up period)، و پلتفرمی که از آن استفاده می‌کنید، می‌شوند.

بر اساس اطلاعات موجود:

  • نرخ پاداش پایه (Base Rate): معمولاً یک نرخ پایه وجود دارد که برای استیکینگ بدون قفل (0 روز) ارائه می‌شود. این نرخ می‌تواند حدود 2% تا 4% سالانه (APR/APY) باشد.
  • تاثیر دوره قفل شدن (Lock-up Period): هرچه مدت زمان بیشتری FTMهای خود را قفل کنید، نرخ پاداش بالاتری دریافت خواهید کرد.
    • برای دوره‌های کوتاه‌تر (مانند 14 روز)، ممکن است سود حدود 5% سالانه باشد.
    • برای دوره‌های بلندتر (مانند 365 روز یا 1 سال)، سود می‌تواند تا 15% سالانه یا بیشتر برسد.
  • استیکینگ امانی (Custodial Staking) در صرافی‌ها: اگر از صرافی‌های متمرکز (مانند بایننس) برای استیکینگ استفاده کنید، نرخ سود معمولاً پایین‌تر است (مثلاً حدود 1% تا 14% بسته به دوره قفل شدن). این به دلیل راحتی و عدم نیاز به مدیریت کیف پول شخصی است و صرافی بخشی از سود را به عنوان کارمزد خود برمی‌دارد.
  • لیکوئید استیکینگ (Liquid Staking): در این روش، علاوه بر سود حاصل از استیکینگ FTM اصلی، می‌توانید با توکن‌های sFTM دریافتی در پروتکل‌های دیفای دیگر مشارکت کرده و سودهای اضافی (که ممکن است بسیار بالاتر باشند) کسب کنید. این نوع سودآوری پیچیده‌تر و با ریسک‌های بیشتری همراه است.
  • اعتبارسنجی (Running a Validator Node): اگر خودتان یک اعتبارسنج باشید (با حداقل 500,000 FTM سرمایه)، پتانسیل کسب سود بالاتری دارید (تا 15% سالانه به علاوه کمیسیون از نمایندگی‌ها)، اما مسئولیت‌ها و ریسک‌های بیشتری نیز بر عهده شماست.

آیا استیک فانتوم ایمن است؟

به طور کلی، استیکینگ فانتوم (FTM) را می‌توان نسبتاً ایمن در نظر گرفت، اما مانند هر سرمایه‌گذاری در فضای کریپتو، خالی از ریسک نیست. ایمنی آن به عوامل مختلفی بستگی دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:

جنبه‌های امنیتی استیکینگ فانتوم

  1. مکانیزم اثبات سهام (Proof-of-Stake – PoS):
    • فانتوم از مکانیزم PoS استفاده می‌کند که به خودی خود باعث افزایش امنیت شبکه می‌شود. اعتبارسنج‌ها با قفل کردن توکن‌های FTM خود، انگیزه‌ای اقتصادی برای رفتار صادقانه دارند، زیرا در صورت هرگونه فعالیت مخرب یا عملکرد ضعیف، بخشی از دارایی استیک‌شده خود (Slashing) را از دست می‌دهند.
    • افزایش تعداد اعتبارسنج‌ها (که با کاهش حداقل نیاز FTM برای اعتبارسنجی در ژانویه 2024 به 50,000 FTM تسهیل شد) به تمرکززدایی بیشتر و در نتیجه افزایش امنیت شبکه کمک می‌کند. هرچه اعتبارسنج‌های بیشتری وجود داشته باشند، حمله به شبکه دشوارتر می‌شود.
  2. ممیزی‌های امنیتی (Security Audits):
    • پروتکل‌های دیفای و قراردادهای هوشمند روی شبکه فانتوم (و خود شبکه اصلی) به طور منظم توسط شرکت‌های امنیتی شخص ثالث ممیزی می‌شوند تا آسیب‌پذیری‌ها شناسایی و رفع شوند. این ممیزی‌ها به افزایش اعتماد و امنیت کلی اکوسیستم کمک می‌کنند.
  3. مدل اجماع Lachesis:
    • فانتوم از مدل اجماع خاص خود به نام Lachesis استفاده می‌کند که ادعا می‌شود از نظر سرعت و امنیت برتری دارد و به تضمین نهایی شدن سریع تراکنش‌ها کمک می‌کند.
  4. کنترل کاربر بر دارایی‌ها (در استیکینگ غیرامانی):
    • هنگامی که شما FTM خود را در کیف پول رسمی فانتوم (fWallet) یا کیف پول‌های سخت‌افزاری به یک اعتبارسنج واگذار می‌کنید، کلیدهای خصوصی دارایی‌های شما همچنان در اختیار خودتان است. این بدان معناست که اعتبارسنج نمی‌تواند مستقیماً به توکن‌های شما دسترسی پیدا کند یا آن‌ها را بدزدد. این یک لایه امنیتی مهم است.

ریسک‌های مرتبط با استیکینگ فانتوم

با وجود مزایای امنیتی، استیکینگ فانتوم بدون ریسک نیست:

  1. نوسانات قیمت FTM: این بزرگترین ریسک است. حتی اگر پاداش استیکینگ منظمی دریافت کنید، اگر قیمت FTM در بازار کاهش چشمگیری پیدا کند، ممکن است ارزش کل دارایی شما کمتر از مقدار اولیه سرمایه‌گذاری‌تان شود.
  2. ریسک انتخاب اعتبارسنج (Validator Risk):
    • عملکرد ضعیف: اگر اعتبارسنجی که FTMهای خود را به او واگذار کرده‌اید به طور منظم آفلاین شود یا به درستی عمل نکند، پاداش‌های شما کاهش می‌یابد.
    • رفتار مخرب (Slashing Risk): در موارد بسیار نادر، اگر اعتبارسنج به صورت مخرب عمل کند (مثلاً تلاش برای تقلب در شبکه)، بخشی از توکن‌های استیک شده او و همچنین توکن‌های نمایندگی شده توسط شما ممکن است جریمه (slashed) شوند. برای کاهش این ریسک، باید اعتبارسنج‌هایی را انتخاب کنید که سابقه عملکرد خوب و شهرت بالایی دارند.
  3. دوره قفل شدن (Lock-up Period Risk):
    • اگر توکن‌های خود را برای یک دوره مشخص قفل کنید، در آن مدت نمی‌توانید به آن‌ها دسترسی داشته باشید. این به معنای عدم نقدینگی در صورت نیاز فوری به پول است. همچنین، اگر در طول دوره قفل شدن قیمت FTM به شدت کاهش یابد، شما قادر به فروش نخواهید بود.
  4. ریسک‌های قرارداد هوشمند (Smart Contract Risks):
    • به خصوص در روش لیکوئید استیکینگ یا استفاده از پروتکل‌های دیفای، همیشه این احتمال وجود دارد که قراردادهای هوشمند دارای باگ‌ها یا آسیب‌پذیری‌هایی باشند که مورد سوءاستفاده هکرها قرار گیرند و منجر به از دست رفتن دارایی‌ها شوند.
  5. ریسک پلتفرم متمرکز (Custodial Staking Risk):
    • اگر از طریق یک صرافی متمرکز (مانند بایننس) استیک می‌کنید، شما کنترل کلیدهای خصوصی خود را به صرافی واگذار می‌کنید. در صورت هک شدن صرافی یا ورشکستگی آن، ممکن است دارایی‌های خود را از دست بدهید. “کلیدهای شما نیستند، سکه‌های شما هم نیستند” (Not your keys, not your coins).
  6. حملات به شبکه: هرچند شبکه فانتوم تلاش می‌کند امن باشد، اما هیچ بلاکچینی 100% از حملات مصون نیست. حملات 51% (که در شبکه‌های اثبات سهام کمتر رایج است اما غیرممکن نیست) یا سایر حملات پیچیده می‌توانند امنیت شبکه را به خطر بیندازند. در گذشته نیز مواردی از هک کیف پول‌های مرتبط با بنیاد فانتوم گزارش شده است، هرچند این حملات معمولاً مستقیماً به مکانیزم اصلی استیکینگ آسیب نمی‌رسانند.

سوالات متداول

  • استیکینگ فانتوم (FTM) چیست؟

استیکینگ فانتوم به معنای قفل کردن توکن‌های FTM شما در شبکه فانتوم برای کمک به امنیت و عملکرد آن، در ازای دریافت پاداش است.

  • چرا باید FTM خود را استیک کنم؟

با استیکینگ، می‌توانید از دارایی‌های FTM خود سود غیرفعال کسب کنید، به افزایش امنیت شبکه کمک کنید و در حاکمیت (تصمیم‌گیری‌ها) آن مشارکت داشته باشید.

  • انواع اصلی استیکینگ FTM کدامند؟

دو روش اصلی شامل نمایندگی (Delegating) که به یک اعتبارسنج دیگر واگذار می‌کنید و اعتبارسنجی (Running a Validator Node) که خودتان یک گره اعتبارسنج را راه‌اندازی می‌کنید، هستند.

  • حداقل میزان FTM برای استیکینگ چقدر است؟

برای نمایندگی، معمولاً به حداقل مقدار کمی FTM (مثلاً ۱ FTM) نیاز دارید. اما برای اعتبارسنجی، حداقل ۵۰,۰۰۰ FTM لازم است.

  • سود استیکینگ FTM چقدر است؟

سود متغیر است و به عوامل مختلفی مانند مدت زمان قفل کردن (از ۲% تا ۱۵% سالانه یا بیشتر) و پلتفرم انتخابی شما بستگی دارد.

  • آیا استیکینگ FTM امن است؟

به طور کلی نسبتاً امن است، زیرا شبکه از مکانیزم اثبات سهام بهره می‌برد. اما ریسک‌هایی مانند نوسانات قیمت، ریسک اعتبارسنج، و ریسک‌های قرارداد هوشمند وجود دارد.

  • ریسک “Slashing” در استیکینگ FTM چیست؟

اگر اعتبارسنجی که FTMهای خود را به او واگذار کرده‌اید به صورت مخرب عمل کند یا عملکرد ضعیفی داشته باشد، بخشی از توکن‌های استیک شده شما (و اعتبارسنج) ممکن است جریمه (slashed) شود.

  • آیا می‌توانم FTM استیک شده خود را در هر زمان برداشت کنم؟

خیر، بستگی به دوره قفل شدن انتخابی شما دارد. در دوره‌های قفل شده (مثلاً ۹۰ یا ۳۶۵ روز)، نمی‌توانید قبل از پایان دوره برداشت کنید. پس از پایان دوره نیز، یک دوره آن‌استیک (Unbonding Period) وجود دارد.

  • لیکوئید استیکینگ (Liquid Staking) فانتوم چیست؟

در این روش، شما FTM خود را استیک می‌کنید و در ازای آن یک توکن جدید (مانند sFTM) دریافت می‌کنید که می‌توانید از آن برای کسب پاداش‌های اضافی در سایر پروتکل‌های دیفای استفاده کنید.

  • بهترین پلتفرم برای استیکینگ FTM کدام است؟

کیف پول رسمی فانتوم (fWallet) بهترین گزینه برای نمایندگی است. صرافی‌های متمرکز مانند بایننس نیز گزینه ساده‌ای هستند، اما کنترل کلیدهای خصوصی شما را به صرافی می‌دهند. انتخاب به میزان دانش فنی و سطح کنترل دلخواه شما بستگی دارد.


سخن پایانی

استیکینگ فانتوم می‌تواند یک روش سودآور و امن برای کاربران علاقه‌مند به شرکت در شبکه‌های بلاک‌چین باشد. با توجه به مقیاس‌پذیری و کارایی بالای فانتوم، این شبکه قابلیت‌های زیادی برای مشارکت‌کنندگان فراهم می‌کند تا از دارایی‌های خود درآمد کسب کنند. اما همچنان مهم است که کاربران قبل از استیکینگ، به‌دقت شرایط شبکه، هزینه‌ها، و ریسک‌های مربوطه را بررسی کنند تا از فرصت‌های موجود به بهترین شکل بهره‌برداری نمایند.

ممنون که تا پایان مقاله”استیکینگ فانتوم چیست؟“همراه ما بودید.


بیشتر بخوانید:

اشتراک گذاری

Profile Picture
نوشته شده توسط:

امیرحسین معبودی

نظرات کاربران

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *