معامله‌گری آپشن یا اختیار معامله چیست؟، معاملات آپشن یا اختیار معامله، ابزارهای مالی پیشرفته‌ای هستند که به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند تا بدون نیاز به خرید یا فروش مستقیم دارایی‌های پایه، از نوسانات قیمت آن‌ها سود ببرند. این قراردادها به‌ویژه در بازارهای مالی مدرن، نقش مهمی در مدیریت ریسک، افزایش بازده و تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری ایفا می‌کنند.
فهرست مطالب:
معامله‌گری آپشن یا اختیار معامله چیست؟
معامله‌گری آپشن یا اختیار معامله (Options Trading) به استراتژی‌ای در بازارهای مالی اطلاق می‌شود که به معامله‌گران این امکان را می‌دهد تا بدون خرید یا فروش مستقیم دارایی‌های اصلی، از نوسانات قیمت آن‌ها سود ببرند. این ابزار مشتقه به‌ویژه در بورس اوراق بهادار و بازارهای ارز دیجیتال کاربرد دارد.
مفهوم اختیار معامله چیست؟
اختیار معامله قراردادی است که به خریدار آن حق (اما نه الزام) خرید یا فروش یک دارایی مشخص را در قیمت و زمان معین می‌دهد. این قراردادها به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند:
-
اختیار خرید (Call Option): حق خرید دارایی در قیمت مشخص.
-
اختیار فروش (Put Option): حق فروش دارایی در قیمت مشخص.
در این قرارداد، خریدار مبلغی به‌عنوان «پریمیوم» به فروشنده پرداخت می‌کند که در صورت عدم استفاده از اختیار، این مبلغ از بین می‌رود.
تاریخچه قرارداد اختیار معامله به چه زمانی برمی‌گردد؟
تاریخچه قراردادهای اختیار معامله (آپشن) به دوران باستان بازمی‌گردد. اولین استفاده ثبت‌شده از این قراردادها به فیلسوف یونانی، تالس، در حدود سال ۶۰۰ پیش از میلاد برمی‌گردد. او با پیش‌بینی برداشت زیاد زیتون در فصل آینده، حق استفاده از دستگاه‌های پرس زیتون را خریداری کرد و پس از برداشت، با اجاره این دستگاه‌ها سود قابل توجهی کسب کرد.
در قرن شانزدهم، بازارهای مالی در آنتورپ و آمستردام قراردادهای اختیار معامله را برای مدیریت ریسک تجاری به کار می‌بردند. این قراردادها به‌ویژه در دوران “منفجر شدن لاله” در هلند در قرن هفدهم محبوبیت یافتند.
در ایالات متحده، بازار رسمی قراردادهای اختیار معامله در سال ۱۹۷۳ با تأسیس بورس اختیار معامله شیکاگو (CBOE) آغاز شد. این بورس با استانداردسازی شرایط قراردادها و ایجاد سیستم تسویه مرکزی، تحولی در معاملات آپشن ایجاد کرد.
در ایران، قراردادهای اختیار معامله برای اولین بار در ۲۸ آذرماه ۱۳۹۵ در بورس اوراق بهادار تهران معرفی شدند. این قراردادها ابتدا برای سه سهم پایه شرکت‌های ملی صنایع مس ایران، فولاد مبارکه اصفهان و ایران‌خودرو با سررسید بهمن‌ماه ۱۳۹۵ عرضه شدند.
در مجموع، قراردادهای اختیار معامله از ابزارهای مالی با سابقه‌ای طولانی هستند که در طول تاریخ برای مدیریت ریسک و کسب سود مورد استفاده قرار گرفته‌اند و امروزه بخش مهمی از بازارهای مالی جهانی به‌شمار می‌روند.
معرفی انواع معاملات آپشن
انواع قراردادهای اختیار معامله
اختیار خرید (Call Option)
این قرارداد به دارنده آن این حق را می‌دهد که دارایی پایه را در تاریخ انقضا یا قبل از آن، با قیمت مشخصی (قیمت اعمال) خریداری کند. سرمایه‌گذاران زمانی از این قرارداد استفاده می‌کنند که پیش‌بینی می‌کنند قیمت دارایی پایه افزایش یابد.
اختیار فروش (Put Option)
این قرارداد به دارنده آن این حق را می‌دهد که دارایی پایه را در تاریخ انقضا یا قبل از آن، با قیمت مشخصی (قیمت اعمال) بفروشد. سرمایه‌گذاران زمانی از این قرارداد استفاده می‌کنند که پیش‌بینی می‌کنند قیمت دارایی پایه کاهش یابد.
موقعیت‌های معاملاتی در قراردادهای آپشن
موقعیت باز خرید (Long Position)
در این موقعیت، معامله‌گر قرارداد اختیار خرید یا فروش را خریداری می‌کند و به دارنده آن تبدیل می‌شود. در اختیار خرید، از افزایش قیمت دارایی پایه سود می‌کند و در اختیار فروش، از کاهش قیمت آن بهره‌مند می‌شود.
موقعیت باز فروش (Short Position)
در این موقعیت، معامله‌گر قرارداد اختیار خرید یا فروش را می‌فروشد و متعهد به انجام تعهدات قرارداد می‌شود. در فروش اختیار خرید، از کاهش قیمت دارایی پایه سود می‌کند و در فروش اختیار فروش، از افزایش قیمت آن بهره‌مند می‌شود.
انواع معاملات در قراردادهای آپشن
معاملات فزاینده (Opening Transaction)
این معاملات باعث ایجاد یا افزایش تعداد موقعیت‌های باز در یک قرارداد می‌شوند. شامل خرید فزاینده (Opening Purchase) و فروش فزاینده (Opening Sale) هستند.
معاملات کاهنده (Closing Transaction)
این معاملات باعث کاهش یا بستن موقعیت‌های باز در یک قرارداد می‌شوند. شامل خرید کاهنده (Closing Purchase) و فروش کاهنده (Closing Sale) هستند.
مزایا و معایب معاملات آپشن
مزایای معاملات آپشن
اهرم مالی (Leverage)
معاملات آپشن به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که با پرداخت مبلغی کمتر از ارزش دارایی پایه، کنترل بیشتری بر آن داشته باشند. این ویژگی می‌تواند سود بالقوه را افزایش دهد.
مدیریت ریسک (Hedging)
سرمایه‌گذاران می‌توانند با استفاده از آپشن‌ها، ریسک سرمایه‌گذاری‌های خود را کاهش دهند. به‌عنوان مثال، خرید اختیار فروش می‌تواند در برابر کاهش قیمت دارایی پایه محافظت ایجاد کند.
انعطاف‌پذیری استراتژیک
آپشن‌ها به معامله‌گران این امکان را می‌دهند که استراتژی‌های مختلفی مانند خرید و فروش هم‌زمان اختیار خرید و فروش، اسپردها و استراتژی‌های ترکیبی را پیاده‌سازی کنند.
کسب درآمد از پریمیوم
فروشندگان آپشن می‌توانند با دریافت پریمیوم از خریداران، درآمدی ثابت کسب کنند. این استراتژی به‌ویژه در بازارهای با نوسانات کم مؤثر است.
معایب معاملات آپشن
ریسک از دست دادن کامل سرمایه (برای خریداران)
اگر قیمت دارایی پایه به‌نفع خریدار حرکت نکند، او ممکن است تمام مبلغ پریمیوم پرداختی را از دست دهد.
ریسک نامحدود (برای فروشندگان)
فروشندگان آپشن‌ها، به‌ویژه در موقعیت‌های بدون پوشش (Naked)، ممکن است با زیان‌های نامحدود مواجه شوند. به‌عنوان مثال، در صورت افزایش شدید قیمت دارایی پایه، فروشنده اختیار خرید باید دارایی را با قیمت پایین‌تری به خریدار بفروشد.
پیچیدگی و نیاز به دانش تخصصی
معاملات آپشن نیازمند درک عمیق از مفاهیم مالی، استراتژی‌ها و تحلیل‌های تکنیکال است.
منقضی شدن قرارداد
آپشن‌ها تاریخ انقضا دارند و اگر تا آن زمان از حق خود استفاده نشود، قرارداد بی‌ارزش می‌شود.
هزینه‌های معاملاتی و مالیاتی
معاملات آپشن ممکن است با هزینه‌های اضافی مانند کارمزدها و مالیات‌های بالاتر همراه باشند.
نکات مهم در معاملات آپشن
آموزش و تسلط بر مفاهیم پایه
قبل از ورود به بازار آپشن، درک کامل مفاهیم پایه مانند قیمت اعمال (Strike Price)، تاریخ انقضا (Expiration Date)، پریمیوم (Premium) و انواع قراردادهای آپشن (Call و Put) ضروری است.
انتخاب استراتژی مناسب
بسته به پیش‌بینی شما از جهت حرکت قیمت دارایی پایه، استراتژی‌های مختلفی مانند Long Call، Long Put، Covered Call، Bull Call Spread و Iron Condor وجود دارند. برای آشنایی با این استراتژی‌ها، می‌توانید به Investopedia مراجعه کنید.
مدیریت ریسک و تعیین حد ضرر
تعیین میزان ریسک قابل قبول و استفاده از دستورات حد ضرر (Stop-Loss) برای محدود کردن زیان‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین، تعیین حد سود (Take-Profit) و پایبندی به آن می‌تواند به حفظ سود کمک کند.
توجه به زمان انقضا و زمان‌پریشی
آپشن‌ها با توجه به زمان انقضا، ارزش زمانی دارند که با نزدیک شدن به تاریخ انقضا کاهش می‌یابد. این پدیده به نام “تایم دیکِی” (Time Decay) شناخته می‌شود و باید در انتخاب استراتژی‌ها مدنظر قرار گیرد.
تحلیل و بررسی شرایط بازار
قبل از هر معامله، تحلیل تکنیکال و بنیادی دارایی پایه و همچنین بررسی شرایط کلی بازار و اخبار اقتصادی می‌تواند به تصمیم‌گیری صحیح‌تر کمک کند.
آغاز با مقادیر کم و استفاده از حساب دمو
برای شروع، بهتر است با مقادیر کم وارد بازار شوید و از حساب‌های دمو برای تمرین و آشنایی با نحوه عملکرد بازار استفاده کنید.
پرهیز از معاملات با آپشن‌های کم‌نقدینگی
معاملات با آپشن‌هایی که حجم معاملات پایینی دارند، می‌تواند منجر به اسپردهای بالا و دشواری در ورود و خروج از موقعیت‌ها شود. همواره از آپشن‌های با نقدینگی بالا استفاده کنید.
سوالات متداول
-
اختیار معامله چیست؟
اختیار معامله (آپشن) قراردادی است که به دارنده آن حق (نه الزام) خرید یا فروش دارایی پایه را در قیمت و تاریخ مشخص می‌دهد.
-
چه تفاوتی بین اختیار خرید (Call) و اختیار فروش (Put) وجود دارد؟
اختیار خرید به دارنده آن حق خرید دارایی پایه را می‌دهد، در حالی که اختیار فروش حق فروش دارایی پایه را به دارنده می‌دهد.
-
ریسک‌های اصلی در معاملات آپشن چیست؟
ریسک‌های اصلی شامل از دست دادن کامل مبلغ پرداختی برای خرید آپشن (برای خریداران) و زیان نامحدود (برای فروشندگان) است.
-
چگونه می‌توان در بازار آپشن فعالیت کرد؟
برای فعالیت در بازار آپشن، ابتدا باید کد معاملاتی ویژه آپشن دریافت کرده و سپس از طریق سامانه‌های معاملاتی کارگزاری‌های مجاز، اقدام به خرید و فروش آپشن‌ها کنید.
-
چه مدارکی برای دریافت کد معاملاتی آپشن لازم است؟
مدارک مورد نیاز شامل تصویر کارت ملی، شناسنامه، اطلاعات حساب بانکی و تکمیل فرم‌های مربوطه است.
-
تفاوت بین آپشن‌های اروپایی و آمریکایی چیست؟
آپشن‌های اروپایی فقط در تاریخ انقضا قابل اعمال هستند، در حالی که آپشن‌های آمریکایی در هر زمانی قبل از تاریخ انقضا نیز قابل اعمال هستند.
-
آیا در معاملات آپشن محدودیتی برای تعداد قراردادها وجود دارد؟
خیر، به‌طور کلی محدودیتی برای تعداد قراردادهای خرید یا فروش آپشن‌ها وجود ندارد، اما ممکن است برخی کارگزاری‌ها محدودیت‌هایی اعمال کنند.
-
چه عواملی بر قیمت آپشن تأثیر می‌گذارند؟
عواملی مانند قیمت دارایی پایه، قیمت اعمال، زمان باقی‌مانده تا انقضا، نوسانات بازار و نرخ بهره بر قیمت آپشن تأثیر می‌گذارند.
-
آیا می‌توان از آپشن‌ها برای پوشش ریسک استفاده کرد؟
بله، آپشن‌ها ابزارهای مناسبی برای پوشش ریسک سرمایه‌گذاری‌ها هستند. به‌عنوان مثال، خرید اختیار فروش می‌تواند در برابر کاهش قیمت دارایی پایه محافظت ایجاد کند.
-
آیا معاملات آپشن برای همه مناسب است؟
معاملات آپشن به دلیل پیچیدگی‌های خاص خود، برای همه مناسب نیست و نیازمند دانش تخصصی و تجربه کافی است.
سخن پایانی
در نهایت، معاملات آپشن می‌توانند ابزارهای قدرتمندی برای مدیریت ریسک و کسب سود در بازارهای مالی باشند، اما برای بهره‌برداری بهینه از آن‌ها، نیاز به دانش تخصصی، استراتژی‌های مناسب و مدیریت ریسک مؤثر است. سرمایه‌گذاران باید با دقت به تحلیل بازار، انتخاب استراتژی‌های مناسب و رعایت اصول مدیریت سرمایه بپردازند تا از این ابزارها به‌صورت مؤثر استفاده کنند.
ما همراه شما هستیم تا بازارهای مالی را گام‌به‌گام و ساده بیاموزید.
ممنون که تا پایان مقاله”معامله‌گری آپشن یا اختیار معامله چیست؟“همراه ما بودید.
بیشتر بخوانید:
- پرایس اکشن چیست؟
- استراتژی معاملاتی در محدوده ها چیست؟
- استراتژی روندی چیست؟
- استراتژی اسکالپینگ چیست؟
- استراتژی ترید روزانه چیست؟
- استراتژی سوئینگ تریدینگ چیست؟
- معامله‌گری بازگشتی چیست؟
- معامله گری مومنتوم چیست؟
- معامله‌گری آپشن یا اختیار معامله چیست؟
- معامله‌گری آتی یا فیوچرز چیست؟
- معامله‌گری کلان یا ماکرو چیست؟
- معامله گری الگوریتمی چیست؟
نظرات کاربران