بازنشستگان نیروهای مسلح جز کدام دهک هستند؟، بازنشستگان نیروهای مسلح (ارتش، سپاه، نیروی انتظامی و وزارت دفاع) با بیش از یک میلیون و صد هزار نفر، یکی از بزرگ‌ترین صندوق‌های بازنشستگی کشور را تشکیل می‌دهند. در نظام دهک‌بندی درآمدی وزارت رفاه در سال ۱۴۰۴، این گروه برخلاف تصور عمومی، عمدتاً در دهک‌های متوسط جامعه (دهک ۵ تا ۷) قرار دارند و تنها بخش کوچکی در دهک‌های بالاتر یا پایین‌تر دیده می‌شوند.
اما در مرداد ۱۴۰۴ با به‌روزرسانی الگوریتم دهک‌بندی و تأکید بیشتر بر گردش حساب بانکی، هزاران نفر از این بازنشستگان یک‌شبه به دهک ۸، ۹ و حتی ۱۰ منتقل شدند و یارانه نقدی، معیشتی و کالابرگ الکترونیک خود را از دست دادند. این تغییر ناگهانی به‌ویژه برای جانبازان، خانواده‌های شهدا و بازنشستگان با هزینه‌های سنگین درمانی، موجی از اعتراضات را برانگیخت. در این مقاله به‌طور کامل بررسی می‌کنیم که بازنشستگان لشکری واقعاً در کدام دهک قرار دارند، چرا این تغییرات رخ داد، چه تأثیری بر زندگی واقعی آن‌ها گذاشت و چه اقداماتی برای اصلاح این وضعیت در جریان است.
فهرست مطالب:
بازنشستگان نیروهای مسلح جز کدام دهک هستند؟
بازنشستگان نیروهای مسلح، که عمدتاً شامل ارتش، سپاه پاسداران، نیروی انتظامی و وزارت دفاع می‌شوند، در نظام دهک‌بندی درآمدی ایران (که توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بر اساس درآمد خانوار، دارایی‌ها و الگوی مصرف تعیین میشود) عمدتاً در دهک‌های متوسط رو به بالا قرار می‌گیرند.
این دهک‌بندی، که خانوارها را به ۱۰ گروه مساوی بر اساس سطح رفاه تقسیم می‌کند، تأثیر مستقیمی بر دسترسی به یارانه‌های نقدی، معیشتی و کالابرگ الکترونیک دارد. دهک‌های ۱ تا ۳ فقیرترین، ۴ تا ۷ متوسط و ۸ تا ۱۰ پردرآمدترین گروه‌ها هستند. بر اساس گزارش‌های رسمی و اظهارات فعالان صندوق بازنشستگی لشکری، اغلب این بازنشستگان پیش از تغییرات اخیر در دهک‌های ۵ تا ۷ ساکن بودند، اما تحولات اقتصادی و سیاست‌های حمایتی اخیر توزیع را تغییر داده است.
توزیع کلی دهک‌های بازنشستگان نیروهای مسلح
در سال ۱۴۰۴، با اجرای مراحل متناسب‌سازی حقوق و افزایش ضریب فیش‌های حقوقی، وضعیت رفاهی این گروه بهبود یافته، اما همچنان نابرابری‌هایی بر اساس سابقه خدمت، رتبه نظامی و تعداد افراد تحت تکفل وجود دارد. آمارهای وزارت رفاه نشان می‌دهد که بیش از ۶۰ درصد بازنشستگان لشکری در دهک‌های متوسط (۵ تا ۷) قرار دارند، جایی که خانوارها با هزینه‌های متوسط برای مسکن، درمان و آموزش روبرو هستند.
این دهک‌ها معمولاً شامل کسانی میشود که پس از سال‌ها خدمت در مناطق عملیاتی، با هزینه‌های درمانی بالا (به دلیل آسیب‌های جسمی و روانی) و نیاز به حمایت‌های دولتی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. با این حال، حدود ۲۵ درصد در دهک‌های پایین‌تر (۴ و کمتر) هستند، که اغلب بازنشستگان با سابقه کم یا ایثارگران معسر را شامل میشود، و این گروه‌ها از یارانه‌های کامل بهره‌مندند.
در مقابل، حدود ۱۵ درصد در دهک‌های ۸ تا ۱۰ قرار می‌گیرند، که عمدتاً بازنشستگان با رتبه‌های عالی، سابقه طولانی و مزایای جانبی مانند مسکن سازمانی یا سهام عدالت بیشتر را در بر می‌گیرد. این توزیع، که بر اساس داده‌های سامانه همایَت (hemayat.mcls.gov.ir) محاسبه میشود، نشان‌دهنده تنوع درآمدی در میان بیش از ۱.۱ میلیون بازنشسته نیروهای مسلح است. عوامل مؤثر بر این دهک‌بندی شامل تعداد فرزندان، محل سکونت (شهرهای بزرگ هزینه‌برترند) و دارایی‌های ثابت مانند خودرو یا ملک است.
تغییرات دهک در مرداد ۱۴۰۴ و پیامدهای آن
در مرداد ۱۴۰۴، بر اساس ابلاغیه‌های جدید وزارت رفاه، بخشی از بازنشستگان نیروهای مسلح که پیشتر در دهک‌های ۵ تا ۷ بودند، به دهک‌های ۸ تا ۱۰ منتقل شدند. این تغییر، که بدون اطلاع‌رسانی گسترده رخ داد، منجر به حذف یارانه نقدی و معیشتی برای حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد این گروه شد.
امیر رهبر، فعال صندوق بازنشستگی لشکری، در اظهارات خود تأکید کرد که این جابه‌جایی عمدتاً به دلیل به‌روزرسانی الگوریتم دهک‌بندی (با وزن‌دهی بیشتر به گردش مالی بانکی و تراکنش‌ها) اتفاق افتاده، نه لزوماً بهبود واقعی معیشت. نتیجه این شد که خانوارهایی با هزینه‌های ثابت بالا (مانند درمان ایثارگران) ناگهان از حمایت‌های دولتی محروم شدند، که اعتراضات گسترده‌ای را در کانون‌های بازنشستگی به دنبال داشت.
این تغییر دهک، که بخشی از برنامه پالایش یارانه‌ها در بودجه ۱۴۰۴ بود، حدود یک میلیون خانوار را در کل کشور تحت تأثیر قرار داد، اما برای بازنشستگان لشکری ضربه‌ای سنگین‌تر بود، زیرا بسیاری از آن‌ها به یارانه برای پوشش هزینه‌های درمانی وابسته‌اند. سامانه‌های استعلام دهک (مانند my.gov.ir و پنجره ملی خدمات) امکان اعتراض را فراهم کرده، اما فرآیند بررسی طولانی (تا ۳۰ روز) و نیاز به مدارک پیچیده، بسیاری را دلسرد کرده است.
کارشناسان اقتصادی معتقدند این جابه‌جایی‌ها، که بر اساس داده‌های هوشمند بانکی انجام شده، نابرابری‌های پنهان را آشکار کرده و نیاز به بازنگری در معیارهای دهک‌بندی (مانند کسر هزینه‌های درمانی از درآمد) را برجسته می‌سازد.
عوامل مؤثردر دهک‌بندی و چالش‌های معیشتی
عوامل کلیدی در تعیین دهک بازنشستگان نیروهای مسلح شامل سابقه خدمت (بالای ۳۰ سال معمولاً به دهک بالاتر منجر میشود)، وضعیت ایثارگری (جانبازان اغلب در دهک‌های پایین‌تر می‌مانند) و ترکیب خانوار است. برای مثال، بازنشستگان ساکن روستاها یا شهرهای کوچک‌تر شانس بیشتری برای ماندن در دهک‌های متوسط دارند، در حالی که کسانی در کلان‌شهرها به دلیل اجاره و حمل‌ونقل، حتی با مزایای مشابه، به دهک‌های بالاتر رانده می‌شوند.
چالش اصلی، تورم مزمن و افزایش هزینه‌های غیرنقدی (مانند بنزین و دارو) است که دهک متوسط را تحت فشار قرار می‌دهد و خطر سقوط به دهک‌های پایین را افزایش می‌دهد.
- سابقه و رتبه نظامی: بازنشستگان با رتبه‌های بالاتر (مانند سرتیپ‌ها) اغلب در دهک ۷ تا ۹ قرار می‌گیرند، در حالی که سربازان وظیفه‌بگیر سابق در دهک‌های ۴ تا ۶.
- وضعیت سلامتی: ایثارگران با درصد جانبازی بالا (بالای ۲۵ درصد) معمولاً در دهک‌های ۱ تا ۴ حمایت می‌شوند، اما بدون پوشش درمانی کامل، دهک‌شان نوسان دارد.
- تعداد افراد تحت تکفل: خانوارهای پرجمعیت (بیش از ۵ نفر) با وجود مزایای عائله‌مندی، اغلب در دهک ۵ تا ۶ می‌مانند.
- دارایی‌های جانبی: مالکیت مسکن سازمانی یا سهام عدالت می‌تواند دهک را ۱ تا ۲ پله بالا ببرد.
- محل سکونت: شهرهای مرزی یا عملیاتی سابق، با هزینه‌های پایین‌تر، به دهک‌های متوسط کمک می‌کنند، اما مهاجرت به شهرهای بزرگ معکوس عمل می‌کند.
در نهایت، دهک‌بندی بازنشستگان نیروهای مسلح در ۱۴۰۴ بازتابی از سیاست‌های حمایتی دولت است، اما تغییرات ناگهانی مردادماه نشان‌دهنده نیاز به اصلاحات عمیق‌تر برای حفظ عدالت است. این گروه، با سابقه خدمت در امنیت ملی، شایسته حمایت پایدارتری است تا از چرخه نوسان دهک‌ها خارج شوند.
تأثیر تغییر دهک بر زندگی واقعی بازنشستگان لشکری و واکنش‌های میدانی
تغییرات ناگهانی دهک در مرداد ۱۴۰۴ برای هزاران خانواده بازنشسته نیروهای مسلح فقط یک عدد در سامانه نبود؛ حذف یک‌باره یارانه نقدی ۴۵۵ هزار تومانی و یارانه معیشتی ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومانی به ازای هر نفر، به معنای کاهش ۱/۵ تا ۳ میلیون تومانی درآمد ماهانه خانوار بود. این مبلغ برای خانواده‌ای که هزینه درمان جانبازی پدر، تحصیل فرزند و اجاره مسکن را با مستمری ثابت پرداخت می‌کند، تفاوت بین «زندگی با حداقل فشار» و «غرق شدن در بدهی» است.
موج اعتراضات در کانون‌های بازنشستگی
از اوایل شهریور ۱۴۰۴، کانون‌های بازنشستگی ارتش، سپاه و نیروی انتظامی در شهرهای تهران، اصفهان، شیراز، مشهد و تبریز شاهد تجمع‌های متعدد بودند. بازنشستگانی که سال‌ها در مناطق عملیاتی خدمت کرده بودند، با پرچم‌های یگان‌های سابق و پلاکاردهایی با مضمون «جانباز ۵۰ درصد را دهک ۹ کردید» مقابل ساختمان‌های صندوق لشکری (ساتا) و ادارات رفاه نیروهای مسلح حاضر شدند.
در برخی شهرها مانند کرمانشاه و اهواز، تجمع‌ها تا ساعتی پس از غروب ادامه یافت و شعارهایی علیه «الگوریتم ظالمانه» و «نادیده گرفتن هزینه‌های درمان ایثارگری» سر داده شد.
نقش گردش حساب بانکی در جابه‌جایی دهک
وزارت رفاه اعلام کرد که مهم‌ترین عامل تغییر دهک، «گردش حساب بالای ۱۰۰ میلیون تومان در سه ماه متوالی» بوده است. اما بسیاری از بازنشستگان لشکری توضیح دادند که این گردش ناشی از وام‌های ضروری صندوق ساتا یا فروش خودرو برای تأمین هزینه درمان بوده، نه درآمد واقعی.
یک استوار یکم بازنشسته نیروی انتظامیه در مصاحبه با کانال تلگرامی «صدای بازنشستگان لشکری» نشان داد که در سه ماه تابستان ۱۴۰۴ بیش از ۱۸۰ میلیون تومان گردش داشته، فقط به این دلیل که وام ۳۰۰ میلیونی صندوق را دریافت و بخشی از آن را صرف عمل جراحی همسرش کرده و مابقی را به حساب فرزندانش واریز کرده تا هزینه دانشگاه را بپردازند. این تراکنش‌ها در الگوریتم جدید به‌عنوان «درآمد بالا» تلقی شده و او را از دهک ۶ به دهک ۱۰ پرت کرده است.
راهکارهای پیشنهادی و اقدامات در حال انجام برای اصلاح دهک‌بندی بازنشستگان لشکری
پس از موج اعتراضات شهریور و مهر ۱۴۰۴، نهادهای مختلف از ستاد کل نیروهای مسلح تا کمیسیون امنیت ملی مجلس و سازمان برنامه و بودجه وارد عمل شدند. هدف مشترک، جلوگیری از حذف یک‌باره حمایت‌ها از خانواده‌های ایثارگر و بازنشستگان با هزینه‌های درمانی بالا بود.
پیشنهاد کسر هزینه‌های درمانی از درآمد مشمول دهک‌بندی
مهم‌ترین خواسته کانون‌های بازنشستگی، «کسر هزینه‌های درمانی بنیاد شهید و ایثارگران و بیمارستان‌های نظامی» از درآمد مشمول محاسبه دهک است. در حال حاضر هزینه‌های درمان جانبازان (حتی با درصد بالا) در الگوریتم دهک‌بندی به‌عنوان «هزینه زندگی عادی» محسوب میشود، در حالی که این هزینه‌ها اجباری و غیرقابل حذف هستند. در مهر ۱۴۰۴، کمیسیون امنیت ملی مجلس طرح دوفوریتی را تصویب کرد که طبق آن، تمام هزینه‌های درمانی مندرج در سامانه «سجایا» بنیاد شهید به‌طور خودکار از درآمد خانوار کسر شده و دهک مجدداً محاسبه شود. این طرح در نوبت بررسی شورای نگهبان است.
ایجاد دهک جداگانه یا زیرمجموعه برای ایثارگران و جانبازان
صندوق بازنشستگی نیروهای مسلح (ساتا) پیشنهاد داده که ایثارگران با درصد جانبازی بالای ۲۵ درصد و خانواده شهدا به‌طور کلی از نظام دهک‌بندی عمومی خارج شده و در یک «دهک حمایتی ثابت» قرار گیرند. این پیشنهاد با استقبال ستاد کل نیروهای مسلح مواجه شده و قرار است در لایحه بودجه ۱۴۰۵ گنجانده شود. در این صورت، این گروه‌ها بدون توجه به گردش حساب یا دارایی، مشمول تمام یارانه‌ها و بسته‌های حمایتی خواهند ماند.
اصلاح الگوریتم با وزن‌دهی منفی به وام‌های ضروری
از آبان ۱۴۰۴، وزارت رفاه اعلام کرد که دریافت وام‌های ضروری از صندوق‌های بازنشستگی (از جمله ساتا، کشوری و تأمین اجتماعی) دیگر به‌عنوان گردش درآمدی محاسبه نخواهد شد. همچنین، تراکنش‌های مربوط به فروش خودرو یا ملک برای تأمین هزینه درمان با ارائه مدارک، از محاسبه دهک حذف می‌شوند. این تغییر، که نتیجه مذاکرات مستقیم رئیس صندوق ساتا با معاون رفاه وزارتخانه بود، تا پایان سال ۱۴۰۴ برای حدود ۱۲۰ هزار خانوار بازنشسته لشکری اعمال خواهد شد.
راه‌اندازی سامانه ویژه اعتراض بازنشستگان لشکری
از مهر ۱۴۰۴، سامانه‌ای به آدرس satadec.ir فعال شد که بازنشستگان نیروهای مسلح می‌توانند با کد ملی و کد ایثار (یا کد پرسنلی) اعتراض خود را ثبت کنند. برخلاف سامانه عمومی حمایت، این سامانه پاسخگویی ۷۲ ساعته دارد و مدارک درمانی به‌طور خودکار از بنیاد شهید استعلام میشود. تا نیمه آبان ۱۴۰۴ بیش از ۸۵ هزار اعتراض ثبت شده که حدود ۶۲ درصد آن‌ها منجر به بازگشت به دهک قبلی شده است.
پرسش‌های متداول درباره دهک بازنشستگان نیروهای مسلح
-
بازنشستگان نیروهای مسلح عمدتاً در کدام دهک هستند؟
اکثریت (بیش از ۶۰ درصد) در دهک ۵ تا ۷ قرار دارند؛ حدود ۲۵ درصد در دهک ۴ و پایین‌تر و حدود ۱۵ درصد در دهک ۸ تا ۱۰.
-
چرا در مرداد ۱۴۰۴ دهک خیلی از بازنشستگان لشکری بالا رفت؟
به دلیل به‌روزرسانی الگوریتم دهک‌بندی وزارت رفاه که گردش حساب بانکی بالای ۱۰۰ میلیون تومان در سه ماه را ملاک اصلی قرار داد، حتی اگر این گردش ناشی از وام ضروری یا فروش خودرو برای درمان باشد.
-
آیا جانبازان نیروهای مسلح هم به دهک ۹ و ۱۰ منتقل شدند؟
بله، متأسفانه تعداد زیادی از جانبازان ۲۵ تا ۷۰ درصد به دلیل تراکنش‌های درمانی یا دریافت وام صندوق ساتا به دهک‌های بالا پرت شدند.
ممنون که تا پایان مقاله”بازنشستگان نیروهای مسلح جز کدام دهک هستند؟“همراه ما بودید
بیشتر بخوانید:
- بازنشستگان حداقل‌بگیر چه کسانی هستند؟
- سایر سطوح بازنشستگان تامین اجتماعی چه کسانی هستند؟
- وام جامع بازنشستگان نفت چیست؟
- چطور حقوق بازنشستگی را افزایش دهیم؟
- حقوق بازنشستگی بیمه زنان خانه‌دار چقدر است؟
- حقوق بازنشستگی با ۲۸ سال سابقه چقدر است؟
- حقوق بازنشستگی با 20 سال سابقه چقدر است؟
- حقوق بازنشستگی با ۱۵ سال سابقه چقدر است؟
- ضوابط بازنشستگی همسران و فرزندان شهدا چیست؟
- چند ماه بعد از بازنشستگی حقوق واریز می شود؟
- چرا بازنشستگی در اسفند بهتر است؟
- حقوق بازنشستگی تا چند سال پرداخت می شود؟
- حقوق بازنشستگی زن بعد از فوت به چه کسانی می رسد؟
- ثبت نام وام ضروری بازنشستگان کشوری چه موقع است؟
- کارت بازنشستگی را از کجا بگیریم؟
- کدام بازنشستگان از بانک تجارت حقوق می گیرند؟
- وام کانون بازنشستگان تامین اجتماعی به چه کسانی تعلق می گیرد؟
- چه بازنشستگانی از بانک صادرات حقوق می گیرند؟
- حقوق بازنشستگان لشکری کی واریز می شود؟
- حقوق بازنشستگان زنان خانه دار چقدر است؟
- بازنشستگی بیمه اختیاری چقدر است؟
- بازنشستگی جانبازان 10 درصد چگونه است؟
- بازنشستگان خویش فرما چه کسانی هستند؟
- از کجا بفهمیم بیمه بازنشستگی داریم؟
- از کجا بفهمیم حقوق بازنشستگان واریز شده است؟
- اگر حقوق بازنشستگی واریز نشد به کجا مراجعه کنیم؟
- آیا بازنشستگی اجباری است؟
- آیا بازنشستگان کشوری بیمه عمر دارند؟
- آیا بازنشستگان معاف از مالیات هستند؟
- آیا بازنشستگان فولاد جزو بازنشستگان کشوری هستند؟
- آیا بازنشستگان معاف از مالیات هستند؟
- آیا بازنشستگان می توانند کار کنند؟
- بازنشستگان وزارت کشور شامل چه کسانی میشود؟
- بازنشستگان کشوری چه کسانی هستند؟
- بازنشستگان لشکری چه کسانی هستند؟
- بازنشستگی سختی کار چند سال است؟
- آیا بازنشستگان حکم کارگزینی دارند؟
- آیا استفاده نکردن از بیمه بیکاری در بازنشستگی تأثیر دارد؟
- آیا بازنشستگان تامین اجتماعی جز بازنشستگان کشوری هستند؟
- بازنشستگی بیمه روستایی چند سال است؟
- بازنشستگی نیروهای مسلح چند سال است؟
- بیمه تکمیلی بازنشستگان کشوری چیست؟
- بیمه منزلت بازنشستگان چیست؟
- کسور بازنشستگی چیست؟
- فرق بین بازنشستگان و مستمری بگیران چیست؟
- حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی از کجا تامین می شود؟
- برای گرفتن کارت کانون بازنشستگان تامین اجتماعی چه باید کرد؟
- کانون بازنشستگان تامین اجتماعی تا چه ساعتی باز است؟
- کارت کانون بازنشستگان به چه دردی میخوره؟
- کانون بازنشستگان تامین اجتماعی زیر نظر کدام ارگان است؟
- وظایف کانون بازنشستگان چیست؟
نظرات کاربران