کدام صندوق زعفران بهتر است؟، صندوق‌های سرمایه‌گذاری زعفران، مانند صندوق گروه زعفران سحرخیز (نماد «سحرخیز») و صندوق طلای سرخ نوویرا (نماد «نهال»)، ابزارهایی نوین در بازار بورس ایران هستند که امکان سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در زعفران، یکی از ارزشمندترین کالاهای کشاورزی کشور، را فراهم می‌کنند.
این صندوق‌های قابل معامله (ETF) با تمرکز بر گواهی سپرده کالایی زعفران، فرصتی برای تنوع‌بخشی به پرتفوی و حمایت از تولید داخلی ارائه می‌دهند. انتخاب بین این دو صندوق به عوامل متعددی مانند بازدهی، نقدشوندگی، اندازه صندوق، و اهداف سرمایه‌گذاری بستگی دارد. در این مقاله، با بررسی معیارهای کلیدی مانند عملکرد گذشته، ترکیب دارایی‌ها، و ریسک‌های مرتبط، به مقایسه این دو صندوق می‌پردازیم و در ادامه، به پرسش‌های متداول سرمایه‌گذاران پاسخ می‌دهیم تا راهنمایی جامعی برای تصمیم‌گیری ارائه شود.
فهرست مطالب:
کدام صندوق زعفران بهتر است؟
سرمایه‌گذاری در صندوق‌های زعفران، به عنوان یکی از ابزارهای نوین مالی در بورس کالای ایران، فرصتی جذاب برای تنوع‌بخشی به پرتفوی سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند. در حال حاضر، دو صندوق اصلی زعفران در بازار سرمایه ایران عبارتند از صندوق سرمایه‌گذاری طلای سرخ نوویرا (نماد: نهال) و صندوق سرمایه‌گذاری گروه زعفران سحرخیز (نماد: سحرخیز). هر دو صندوق از نوع قابل معامله (ETF) مبتنی بر گواهی سپرده کالایی زعفران هستند و امکان سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در این کالای ارزشمند را بدون نیاز به نگهداری فیزیکی فراهم می‌کنند.
با این حال، انتخاب “بهترین” صندوق بستگی به معیارهایی مانند بازدهی، اندازه صندوق، حجم معاملات، ترکیب دارایی‌ها و ریسک‌های مرتبط دارد. در این مقاله، بر اساس داده‌های به‌روز تا مهر ۱۴۰۴ (اکتبر ۲۰۲۵)، به مقایسه جامع این دو صندوق می‌پردازیم تا سرمایه‌گذاران بتوانند تصمیم آگاهانه‌ای بگیرند.
بازدهی صندوق‌های زعفران در ۵ سال اخیر
بررسی بازدهی صندوق‌های زعفران در ۵ سال گذشته (از ابتدای ۱۴۰۰ تا مهر ۱۴۰۴) نشان می‌دهد که هر دو صندوق عملکرد مثبتی داشته‌اند و عموماً از شاخص کل بورس پیشی گرفته‌اند، اما تفاوت‌های قابل توجهی در بازدهی بلندمدت و کوتاه‌مدت مشاهده می‌شود. صندوق سحرخیز در اکثر بازه‌های زمانی بلندمدت (مانند ۳ تا ۵ سال) عملکرد بهتری نسبت به نهال داشته است، در حالی که نهال در دوره‌های کوتاه‌مدت (مانند ۱ سال اخیر) گاهی پیشتاز بوده است.
بازدهی بلندمدت (۳ تا ۵ سال)
- صندوق سحرخیز: از ابتدای فعالیت (دی ۱۳۹۹) تا مهر ۱۴۰۴، بازدهی کل حدود ۲۶۰ تا ۲۸۶ درصد بوده است. در بازه ۳ ساله، بازدهی ۲۳۱ درصدی و در ۴ ساله، ۲۸۶ درصدی ثبت شده که بیش از ۴ برابر بازدهی شاخص کل بورس (۵۱ تا ۱۰۱ درصد) است. این عملکرد برتر به دلیل مدیریت بهینه‌تر در نوسانات بازار زعفران، مانند افزایش قیمت‌های صادراتی، بوده است.
- صندوق نهال: بازدهی کل از ابتدای فعالیت حدود ۲۳۱ تا ۲۶۰ درصد بوده، اما در بلندمدت (۳ تا ۵ سال) عقب‌تر از سحرخیز قرار دارد. برای مثال، در ۴ سال گذشته ۲۶۰ درصد بازدهی داشته که کمی کمتر از سحرخیز است. با این حال، نهال در ۳ سال اخیر ۲۳۱ درصد بازدهی داشته که همچنان برتر از شاخص بورس است.
بازدهی کوتاه‌مدت (۶ ماه تا ۱ سال)
در بازه‌های کوتاه‌تر، نهال اغلب عملکرد بهتری نشان داده است. برای نمونه:
- ۱ ساله (تا مهر ۱۴۰۴): نهال ۷۸ تا ۱۱۷ درصد بازدهی داشته، در حالی که سحرخیز ۶۳ تا ۹۷ درصد ثبت کرده است. این برتری به دلیل حجم بالاتر معاملات و واکنش سریع‌تر به افزایش تقاضای زعفران (مانند صادرات) است.
- ۶ ماهه: هر دو صندوق حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد رشد داشته‌اند، اما سحرخیز در ۳ ماه اخیر با ۴۵ درصد بازدهی پیشتاز بوده.
- نکته مهم: در سال ۱۴۰۴، هر دو صندوق بازدهی منفی حدود ۱۰.۵ درصدی داشته‌اند که به دلیل نوسانات ارزی و کاهش تولید زعفران بوده است.
به طور کلی، سحرخیز در بازدهی بلندمدت (۵ ساله) برتر است، اما نهال در دوره‌های اخیر انعطاف‌پذیری بیشتری نشان داده. بازدهی گذشته تضمینی برای آینده نیست و هر دو صندوق تحت تأثیر عوامل خارجی مانند نرخ دلار، عرضه جهانی زعفران و سیاست‌های صادراتی قرار دارند.
اندازه صندوق و حجم معاملات
یکی از تفاوت‌های کلیدی بین این دو صندوق، اندازه و نقدشوندگی آنهاست. صندوق نهال به عنوان صندوق بزرگ‌تر، جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاران نهادی و حجم‌بالا دارد.
خالص ارزش دارایی‌ها (NAV)
بر اساس داده‌های ۲۱ مهر ۱۴۰۴:
- نهال: کل NAV حدود ۶,۰۵۰ میلیارد ریال (۶,۰۵۰,۰۱۹,۴۶۲,۴۵۵ ریال)، با قیمت هر واحد ۳۵,۹۴۲ ریال و تعداد واحدها ۱۶۸,۳۲۵,۸۸۷ واحد. این اندازه بزرگ‌تر (حدود ۱.۶ برابر سحرخیز) نشان‌دهنده اعتماد بالاتر سرمایه‌گذاران و ثبات بیشتر در نوسانات است.
- سحرخیز: کل NAV حدود ۳,۸۱۳ میلیارد ریال (۳,۸۱۳,۱۰۹,۸۷۲,۴۷۵ ریال)، با قیمت هر واحد ۴۵,۷۷۰ ریال و تعداد واحدها ۸۳,۳۱۰,۰۰۰ واحد. سحرخیز کوچک‌تر است، اما قیمت واحد بالاتری دارد که برای سرمایه‌گذاران خرد مناسب‌تر است.
حجم معاملات ماهانه
نهال میانگین حجم معاملات ماهانه بالاتری (به مراتب بیشتر از سحرخیز) دارد. برای مثال، در مهر ۱۴۰۴، حجم معاملات نهال به ۷ میلیون واحد (۲۸.۴ میلیارد تومان) رسیده، در حالی که سحرخیز حدود ۶.۹ میلیون واحد (۲۷.۶ میلیارد تومان) بوده است. این حجم بالاتر، نقدشوندگی بهتری برای نهال فراهم می‌کند و ریسک خروج سرمایه را کاهش می‌دهد. مشارکت حقیقی‌ها در هر دو صندوق بالا (حدود ۱۰۰ درصد در خرید) است، اما نهال به دلیل اندازه بزرگ‌تر، کمتر تحت تأثیر نوسانات خرد قرار می‌گیرد.
ترکیب دارایی‌ها و ساختار صندوق‌ها
ترکیب دارایی‌ها عامل کلیدی در عملکرد صندوق‌هاست. هر دو صندوق عمدتاً بر گواهی سپرده زعفران تمرکز دارند، اما تفاوت‌های جزئی وجود دارد.
ترکیب پرتفوی
- نهال: ۹۸ درصد دارایی‌ها در گواهی سپرده زعفران (و کمی در نقره و سایر کالاها) سرمایه‌گذاری شده است. این تمرکز بالا (۹۸ درصدی) باعث می‌شود صندوق مستقیماً از نوسانات قیمت زعفران تأثیر بپذیرد، اما ریسک تنوع کمتری دارد. نهال به عنوان صندوق چندکالایی، انعطاف‌پذیری بیشتری در مدیریت دارایی‌ها دارد.
- سحرخیز: حدود ۶۷ تا ۷۰ درصد در گواهی زعفران، با بخشی در قراردادهای آتی و اختیار معامله زعفران و سایر محصولات کشاورزی (مانند پسته و زیره). این تنوع (۲۵ درصد در زعفران نگین سحرخیز) ریسک را کاهش می‌دهد و به عملکرد برتر بلندمدت کمک کرده است.
هر دو صندوق از سال ۱۳۹۹ (با اختلاف ۹ ماهه؛ سحرخیز از دی ۱۳۹۹ و نهال از مرداد ۱۳۹۹) فعالیت می‌کنند، اما سحرخیز به دلیل تمرکز بر محصولات گروه سحرخیز، دسترسی بهتری به زنجیره تأمین زعفران دارد.
مزایا، معایب و ریسک‌ها
مزایای سحرخیز
- بازدهی بلندمدت برتر (مناسب برای سرمایه‌گذاران محافظه‌کار).
- تنوع بیشتر در دارایی‌ها (کاهش ریسک نوسانات زعفران).
- قیمت واحد بالاتر (۴۵,۷۷۰ ریال) برای سرمایه‌گذاری‌های کوچک‌تر.
مزایای نهال
- اندازه بزرگ‌تر و حجم معاملات بالاتر (نقدشوندگی عالی).
- عملکرد بهتر در کوتاه‌مدت و بازدهی ۱ ساله بالاتر.
- ساختار چندکالایی (پتانسیل رشد در بازارهای متنوع).
معایب و ریسک‌های مشترک
- هر دو صندوق غیرمستقیم هستند و بازدهی کمتری نسبت به خرید مستقیم گواهی زعفران (به دلیل کارمزدهای ۰.۵ درصدی و هزینه مدیریت) دارند.
- ریسک‌های اصلی: نوسانات ارزی، کاهش تولید زعفران (به دلیل خشکسالی)، و تغییرات صادراتی. در سال ۱۴۰۱، هر دو صندوق افت ۱۵ درصدی داشته‌اند.
- عدم تضمین سود: بازدهی گذشته پیش‌بینی‌کننده آینده نیست.
کدام صندوق بهتر است؟
انتخاب بهترین صندوق زعفران بستگی به افق سرمایه‌گذاری شما دارد. اگر به دنبال بازدهی بلندمدت و ثبات هستید، صندوق سحرخیز گزینه برتر است، زیرا در ۵ سال اخیر عملکرد بهتری نشان داده و تنوع دارایی بیشتری دارد. اما اگر نقدشوندگی بالا و پتانسیل کوتاه‌مدت مدنظرتان است، صندوق نهال با اندازه بزرگ‌تر (NAV ۶,۰۵۰ میلیارد ریال) و حجم معاملات بیشتر، انتخاب مناسب‌تری است. در نهایت، هر دو صندوق گزینه‌های خوبی برای پوشش تورم و حمایت از تولید داخلی هستند، اما پیش از سرمایه‌گذاری، امیدنامه‌ها را مطالعه کنید و با مشاور مالی مشورت نمایید.
تحلیل ریسک‌ها و عوامل تأثیرگذار بر عملکرد صندوق‌های زعفران
سرمایه‌گذاری در صندوق‌های زعفران، مانند صندوق سحرخیز و نهال، فرصتی برای بهره‌مندی از بازار زعفران ایران است، اما همراه با ریسک‌هایی است که باید به‌دقت بررسی شوند. این بخش به تحلیل ریسک‌های مرتبط با این صندوق‌ها و عوامل کلان و خرد تأثیرگذار بر عملکرد آن‌ها می‌پردازد. شناخت این عوامل به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا با آگاهی بیشتری بین این دو صندوق انتخاب کنند.
ریسک‌های بازار زعفران
زعفران به‌عنوان یک کالای کشاورزی، تحت تأثیر عوامل متعددی مانند شرایط آب‌وهوایی، عرضه و تقاضای جهانی، و سیاست‌های صادراتی قرار دارد. خشکسالی‌های اخیر در ایران، به‌ویژه در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۳، تولید زعفران را کاهش داده و به نوسانات قیمتی منجر شده است. این موضوع روی هر دو صندوق تأثیر گذاشته و در سال ۱۴۰۱ بازدهی منفی حدود ۱۵ درصد را برای هر دو به همراه داشته است. صندوق سحرخیز به دلیل تنوع بیشتر در پرتفوی (شامل قراردادهای آتی و اختیار معامله)، در برابر این نوسانات مقاومت بیشتری نشان داده، در حالی که نهال، با تمرکز ۹۸ درصدی بر گواهی سپرده زعفران، آسیب‌پذیری بیشتری دارد.
ریسک‌های اقتصادی و ارزی
نرخ ارز یکی از عوامل کلیدی در عملکرد صندوق‌های زعفران است، زیرا زعفران ایران عمدتاً صادراتی است و قیمت آن به دلار وابسته است. در سال ۱۴۰۴، نوسانات ارزی باعث افت ۱۰.۵ درصدی بازدهی هر دو صندوق شد. با این حال، سحرخیز به دلیل مدیریت فعال‌تر و استفاده از ابزارهای مشتقه، توانسته در دوره‌های افزایش نرخ ارز (مانند سال ۱۴۰۲) بازدهی بهتری کسب کند. نهال، با حجم معاملات بالاتر، در شرایط ثبات ارزی نقدشوندگی بهتری ارائه می‌دهد، اما در برابر شوک‌های ارزی شکننده‌تر است.
ریسک‌های مدیریتی و عملیاتی
مدیریت حرفه‌ای صندوق نقش مهمی در کاهش ریسک‌ها دارد. سحرخیز با تیمی متشکل از مدیران با تجربه (مسعود رمضانپور طرقی، منیره لطف‌الهی شبستری، و احمدرضا کاظمی) و نظارت متولی (مشاور سرمایه‌گذاری اوراق بهادار پاداش)، عملکرد باثبات‌تری در بلندمدت نشان داده است. نهال، اگرچه توسط مدیرانی مجرب مدیریت می‌شود، اما تمرکز بالای آن بر گواهی زعفران، ریسک وابستگی به یک دارایی را افزایش می‌دهد. نظارت سازمان بورس و حسابرسی توسط موسسه ارقام نگر آریا برای سحرخیز و موسسات مشابه برای نهال، شفافیت را تضمین می‌کند، اما خطاهای مدیریتی همچنان ممکن است رخ دهد.
عوامل کلان تأثیرگذار
عوامل کلان مانند سیاست‌های دولت در حوزه کشاورزی و صادرات، تحریم‌ها، و رقابت با کشورهای دیگر (مانند افغانستان) بر عملکرد هر دو صندوق اثر می‌گذارند. سحرخیز، با دسترسی به زنجیره تأمین گروه سحرخیز، در مدیریت عرضه زعفران انعطاف بیشتری دارد. نهال، به دلیل اندازه بزرگ‌تر (NAV ۶,۰۵۰ میلیارد ریال در مهر ۱۴۰۴)، در جذب سرمایه‌گذاران نهادی موفق‌تر بوده، اما این حجم بالا می‌تواند در دوره‌های رکود بازار، ریسک نقدشوندگی را افزایش دهد.
استراتژی کاهش ریسک
برای سرمایه‌گذاران، کاهش ریسک شامل تنوع‌بخشی پرتفوی و سرمایه‌گذاری تدریجی است. سحرخیز به دلیل ترکیب متنوع‌تر دارایی‌ها (۶۷ درصد زعفران، ۲۵ درصد زعفران نگین)، گزینه‌ای مناسب برای کاهش ریسک است. نهال، با نقدشوندگی بالاتر، برای سرمایه‌گذارانی که به انعطاف‌پذیری نیاز دارند مناسب‌تر است. مطالعه امیدنامه هر صندوق و مشاوره با کارشناسان مالی نیز ضروری است.
انتخاب صندوق مناسب بر اساس نوع سرمایه‌گذاری
انتخاب بین صندوق زعفران سحرخیز و نهال به اهداف، افق زمانی، و میزان تحمل ریسک سرمایه‌گذار بستگی دارد. این بخش به بررسی معیارهای انتخاب صندوق بر اساس نوع سرمایه‌گذاری (کوتاه‌مدت یا بلندمدت) و نیازهای سرمایه‌گذاران مختلف می‌پردازد تا راهنمایی عملی برای تصمیم‌گیری ارائه دهد.
سرمایه‌گذاری بلندمدت
برای سرمایه‌گذاران با افق زمانی بیش از ۳ سال، صندوق سحرخیز به دلیل بازدهی برتر در دوره‌های ۳ تا ۵ ساله (تا ۲۸۶ درصد تا مهر ۱۴۰۴) گزینه مناسب‌تری است. تنوع در پرتفوی (۶۷ درصد گواهی زعفران و بخشی در قراردادهای آتی و اختیار معامله) ریسک نوسانات قیمتی را کاهش می‌دهد. این صندوق برای سرمایه‌گذاران محافظه‌کار که به دنبال ثبات و حمایت از تولید داخلی هستند، جذاب است. قیمت بالاتر هر واحد (۴۵,۷۷۰ ریال) نیز برای سرمایه‌گذاری‌های کوچک‌تر مناسب است.
سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت
برای افق‌های کوتاه‌مدت (۶ ماه تا ۱ سال)، نهال به دلیل نقدشوندگی بالاتر و بازدهی بهتر در دوره‌های اخیر (تا ۱۱۷ درصد در ۱ سال) مناسب‌تر است. حجم معاملات ماهانه نهال (۷ میلیون واحد در مهر ۱۴۰۴) و اندازه بزرگ‌تر (NAV ۶,۰۵۰ میلیارد ریال) امکان ورود و خروج سریع را فراهم می‌کند. این ویژگی برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال سودهای مقطعی و معاملات فعال هستند، ایده‌آل است.
نیازهای سرمایه‌گذاران نهادی و خرد
-
سرمایه‌گذاران نهادی: نهال به دلیل NAV بالاتر و حجم معاملات بیشتر، برای شرکت‌ها و مؤسسات مالی جذاب‌تر است. این صندوق توانایی جذب سرمایه‌های بزرگ‌تر را دارد و در برابر نوسانات خرد بازار مقاوم‌تر است.
-
سرمایه‌گذاران خرد: سحرخیز با قیمت واحد بالاتر و بازدهی باثبات‌تر، برای افراد با سرمایه‌های کوچک‌تر مناسب است. این صندوق به دلیل تنوع دارایی، ریسک کمتری برای سرمایه‌گذاران محتاط دارد.
نقدشوندگی و سهولت معامله
نقدشوندگی یکی از عوامل کلیدی در انتخاب صندوق است. نهال با میانگین حجم معاملات ماهانه بالاتر (۲۸.۴ میلیارد تومان در مهر ۱۴۰۴) و حضور بازارگردان قوی، امکان معامله سریع‌تر را فراهم می‌کند. سحرخیز، اگرچه نقدشوندگی خوبی دارد (۶.۹ میلیون واحد)، اما برای سرمایه‌گذارانی که حجم معاملات کمتری دارند، همچنان مناسب است. هر دو صندوق در ساعات معاملاتی بورس (۸:۳۰ تا ۱۲:۳۰) از طریق پلتفرم tsetmc.com قابل معامله هستند.
توصیه‌های عملی
-
بررسی امیدنامه و اساسنامه: هر دو صندوق اطلاعات شفافی در امیدنامه ارائه می‌دهند. سحرخیز جزئیات بیشتری درباره تنوع دارایی‌ها دارد، در حالی که نهال بر تمرکز بر زعفران تأکید می‌کند.
-
مشاوره مالی: قبل از انتخاب، با مشاوران مالی یا کارگزاران مشورت کنید تا استراتژی سرمایه‌گذاری شما با اهداف مالی‌تان هم‌راستا باشد.
-
پیگیری بازار: رصد اخبار بازار زعفران، مانند تغییرات تولید یا تقاضای جهانی، به تصمیم‌گیری بهتر کمک می‌کند. سایت tsetmc.com و گزارش‌های دوره‌ای صندوق‌ها منابع معتبری هستند.
در نهایت، سحرخیز برای سرمایه‌گذاری بلندمدت و محافظه‌کارانه و نهال برای معاملات کوتاه‌مدت و نقدشوندگی بالا مناسب‌تر است. هر دو صندوق فرصت حمایت از زعفران ایرانی را فراهم می‌کنند، اما انتخاب نهایی به استراتژی و نیازهای شما بستگی دارد.
پرسش‌های متداول
-
کدام صندوق زعفران بازدهی بهتری دارد؟
صندوق سحرخیز در بازه‌های بلندمدت (۳ تا ۵ سال) با بازدهی حدود ۲۶۰ تا ۲۸۶ درصد عملکرد بهتری نسبت به نهال (۲۳۱ تا ۲۶۰ درصد) داشته است، اما نهال در دوره‌های کوتاه‌مدت (۱ سال) با بازدهی تا ۱۱۷ درصد پیشتاز بوده است.
-
آیا بازدهی گذشته تضمین‌کننده سود آینده است؟
خیر، بازدهی گذشته نشان‌دهنده عملکرد آینده نیست و هر دو صندوق تحت تأثیر عواملی مانند نوسانات قیمت زعفران و شرایط اقتصادی قرار دارند.
-
کدام صندوق نقدشوندگی بالاتری دارد؟
صندوق نهال به دلیل حجم معاملات ماهانه بالاتر (حدود ۲۸.۴ میلیارد تومان در مهر ۱۴۰۴) و اندازه بزرگ‌تر (NAV ۶,۰۵۰ میلیارد ریال) نقدشوندگی بهتری نسبت به سحرخیز (۲۷.۶ میلیارد تومان) دارد.
-
ترکیب دارایی‌های صندوق‌های زعفران چگونه است؟
سحرخیز حدود ۶۷ تا ۷۰ درصد در گواهی زعفران و بخشی در قراردادهای آتی و اختیار معامله سرمایه‌گذاری می‌کند، در حالی که نهال ۹۸ درصد دارایی‌هایش را به گواهی زعفران اختصاص داده و تنوع کمتری دارد.
-
ریسک‌های سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها چیست؟
ریسک‌ها شامل نوسانات قیمت زعفران، تغییرات نرخ ارز، کاهش تولید به دلیل خشکسالی، و ریسک‌های مدیریتی است. هر دو صندوق تحت نظارت سازمان بورس هستند که ریسک‌های عملیاتی را کاهش می‌دهد.
-
کدام صندوق برای سرمایه‌گذاری بلندمدت مناسب‌تر است؟
سحرخیز به دلیل بازدهی بهتر در بلندمدت و تنوع بیشتر در پرتفوی، برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت (بیش از ۳ سال) مناسب‌تر است.
ممنون که تا پایان مقاله “کدام صندوق زعفران بهتر است؟” همراه ما بودید.
بیشتر بخوانید:
نظرات کاربران